Niet eerder hebben we een volledige aflevering over een beleggingsland gemaakt. De afleveringen met Ties Dams over China kan je zien als een voorproefje. Mogelijk hebben we met deze aflevering over Japan een nieuwe reeks gestart. India, Canada en Israël zijn ook zeker interessant, net als dichterbij huis Frankrijk, Duitsland en Engeland. Genoeg ideeën voor toekomstige afleveringen dus.

Milou en ik zijn beide nog niet eerder in Japan geweest. We gaan het land daarom volledig bespreken met Lodewijk van der Kroft. Hij maakt regelmatig een tripje naar Japan voor zijn werk. Hierdoor kent hij de Japanse cultuur goed en heeft hij veel verschillende bedrijven van binnen gezien. Voor ons de ideale gast om het beleggingsland Japan te bespreken. Want de Nikkei 225, die kennen de meeste beleggers wel. Maar wat schuilt er nog meer in dit Aziatische land?

Wie is Lodewijk van der Kroft?

Lodewijk van der Kroft begon zijn loopbaan in 1996 bij de Amsterdamse private bank Theodoor Gilissen Bankiers (tegenwoordig InsingerGilissen, onderdeel van Quintet) waar hij als beleggingsstrateeg verantwoordelijk was voor het beheer van de discretionaire portefeuilles.

Na een aantal jaren leiding gegeven te hebben aan het team dat institutionele cliënten bediende, maakte Lodewijk de overstap naar Comgest. Deze internationale beleggingsonderneming, die volledig in handen is van het personeel, beheert verschillende aandelenstrategieën in de vorm van beleggingsfondsen en institutionele mandaten. Het vermogen onder beheer bedraagt circa 30 miljard euro.

Lodewijk is naast zijn werkzaamheden voor Comgest als bestuurder betrokken bij diverse vermogensfondsen in Nederland. Verder is hij regelmatig te zien bij andere media. Zijn mening en kijk op het beleggingsland Japan wordt altijd erg gewaardeerd. Recent zei Lodewijk het volgende over Japan: 'De belangrijkste reden waarom internationale beleggers al jaren weinig interesse tonen voor de beurs van Tokio is de zwakke Japanse yen, een gevolg van het monetaire stimulusbeleid'. In de aflevering licht hij verder toe wat er zo bijzonder is aan dat monetaire beleid.

Eerst een stukje geschiedenis

Tijdens de periode waarin Japan Inc. de wereld veroverde, werden bedrijven als Sony, Toyota en Matsushita gezien als drijvende krachten achter de beurs. Het hoogtepunt werd bereikt op 29 december 1989, toen de Nikkei-aandelenindex een recordhoogte van 38.957 punten bereikte.

Echter, daarna barstte de zeepbel uit elkaar. Tegen eind 1992 was het verlies al opgelopen tot 56%. De economie begon te stagneren en na een bankencrisis volgden er enkele 'verloren decennia'. Japanse retailbeleggers werden zwaar getroffen en trokken zich grotendeels terug. Buitenlandse beleggers waren eveneens teleurgesteld, vooral na enkele valse starten in 1996, 2000 en 2007.

Keiretsu in Japan

Keiretsu is een term die gebruikt wordt om te verwijzen naar een groep onderling verbonden bedrijven in Japan. Het concept van Keiretsu ontstond in de naoorlogse periode en heeft zich sindsdien ontwikkeld. Een Keiretsu bestaat uit een netwerk van bedrijven die op verschillende manieren met elkaar verbonden zijn, zoals via aandeelhouderschap, financiële banden en gemeenschappelijk management. Deze onderlinge verbondenheid stelt de Keiretsu-leden in staat om samen te werken en ondersteuning te bieden aan elkaar op verschillende gebieden, zoals financiering, distributie, technologie en toeleveringsketens.

Er zijn twee belangrijke soorten Keiretsu: de horizontale Keiretsu, die bedrijven uit dezelfde industrie omvat, en de verticale Keiretsu, die bedrijven omvat die betrokken zijn bij verschillende stadia van de productie en distributie van goederen.

Het Keiretsu-systeem heeft invloed gehad op de Japanse economie en zakelijke praktijken. Het heeft geholpen bij het bevorderen van samenwerking tussen bedrijven, het delen van middelen en het versterken van concurrentievoordelen. Tegelijkertijd heeft het ook geleid tot kritiek vanwege de neiging tot geslotenheid en het beperken van concurrentie op de markt.

Over het algemeen worden Keiretsu gezien als een uniek kenmerk van de Japanse bedrijfscultuur en hebben ze een belangrijke rol gespeeld in de economische ontwikkeling van het land. Er zijn zes belangrijke naoorlogse Keiretsu met allemaal hun eigen bank(en):

• Mitsubishi Group: Mitsubishi Corporation, Kirin Brewery, Mitsubishi Electric, Mitsubishi Fuso, Mitsubishi Motors, Nippon Yusen, Shin-Nippon Petroleum, Tokyo Marine and Fire Insurance en Nikon.
• Mitsui: Fujifilm, Mitsui Real Estate, Mitsukoshi, Suntory, Toshiba en Toyota.
• Sumitomo: Mazda, Sumitomo Chemical, Asahi Breweries, Hanshin Railway, Keihan Railway, Nankai Railway, NEC en Sumitomo Real Estate.
• Fuyo: Canon, Hitachi, Marubeni, Matsuya, Nissan, Ricoh, Tobu Railway en Yamaha.
• Dai-Ichi Kangyo: Fujitsu, Hitachi, Isuzu, Itochu en Tokyo Electric Power.
• Sanwa: Hankyu Railway, Keisei Railway, Kobe Steel, Konica Minolta, Kyocera, Orix, Shin-Maywa, Takashimaya en Toho.

Momenteel heeft deze diepgewortelde cultuur ook nadelige effecten. Al tientallen jaren is het voor buitenlandse investeerders namelijk niet interessant om te investeren. De Japanse overheid komt nu ook tot deze realisatie en zijn stappen aan het ondernemen om dit te veranderen.

The Lost Generation

Door de ineenstorting van de economische zeepbel in de jaren negentig is er een soort van "The Lost Generation" in Japan ontstaan. Het verwijst naar een sociaaleconomische groep jonge Japanners die te maken kregen met beperkte kansen op werk en carrière. Ze werden geconfronteerd met tijdelijke en onzekere banen, lage lonen en langdurige economische onzekerheid.

De term belicht de impact van de economische malaise op hun levens en blijft relevant als symbool voor de generatiekwesties waarmee jonge Japanners vandaag de dag te maken hebben, zoals werkzekerheid, ongelijkheid en de balans tussen werk en privéleven.

Mevrouw Watanabe

Als je aan de particuliere belegger in Japan denkt, moet "Mevrouw Watanabe" direct in je opkomen. Het is een term die in Japan wordt gebruikt om een stereotype te beschrijven van een particuliere belegger, vaak een vrouw van middelbare leeftijd. Ze staat bekend om haar voorzichtige en conservatieve beleggingsbenadering, waarbij ze de neiging heeft om te investeren in veilige activa zoals spaarrekeningen en staatsobligaties.

"Mevrouw Watanabe" wordt gezien als een belangrijke speler op de Japanse financiële markten, omdat haar beleggingsbeslissingen invloed kunnen hebben op de marktdynamiek. Ze symboliseert de invloed van individuele beleggers op de Japanse economie en het financiële landschap.

Japan als beleggingsland

Japan heeft relatief veel kortzittende premiers gehad, maar is desondanks een sterke democratie zonder populistische bewegingen. Vanuit het oogpunt van een belegger is het geweldig dat er een stabiele democratie is met onvervreemdbare eigendomsrechten. Hierdoor is Japan voor Westerse beleggers interessanter dan China. Beleggers houden over het algemeen niet van onzekerheid, helemaal niet op politiek vlak.

Voornamelijk onder Nederlandse beleggers is Japan geen populair beleggingsland. De meest voor de hand liggende reden is dat het relatief weinig consumentenbedrijven heeft. Het is erg sterk in de B2B. Waar wij Duitse spullen zien als hoogwaardige kwaliteit, ziet de rest van de wereld dat ook voor Japan. Door de extreme vergrijzing in Japan is robotisering een hot topic. Veel beursgenoteerde bedrijven zijn daarin gespecialiseerd en leveren onderdelen aan bedrijven over de hele wereld. Het zijn dus voornamelijk ‘keten’ bedrijven. Welke bedrijven het precies zijn, daar komen we later op terug.

Paar interessante feitjes

Dat Japan een ander type land is dan wat wij gewend zijn in Europa is wel duidelijk. Dit is ook voornamelijk de reden waarom een reis naar Japan zo interessant is. Jezelf helemaal onderdompelen in een andere cultuur. Om nog even aan te geven hoe anders de beleggingswereld daar is, een paar feitjes over Japan:

• Bank of Japan bezit meer dan de helft van alle uitstaande Japanse staatsobligaties en bezit ook meer dan 60% van alle lokale Japanse aandelen ETF’s.
• Bank of Japan houdt ongeveer 8% van de Japanse marktwaarde aan.
• Japan is ‘underresearched’. Van de 2000 aandelen in de Topix index wordt meer dan 68% gevolgd door slechts twee analisten of minder. Ter vergelijking: slechts 7% van de S&P 1500-index wordt gevolgd door twee of minder analisten.
• Ongeveer de helft van de bijna vierduizend beursfondsen heeft geen analisten die over ze schrijven.
• Japanse aandelen zijn gemiddeld 48% goedkoper gewaardeerd dan hun Amerikaanse tegenhangers.
• Meer dan de helft van de Japanse bedrijven heeft een enorme netto kaspositie. Met enorm wordt 50% van de marktwaarde bedoeld.
• Japanse aandelen staan al geruime tijd bekend om hun lage koers-boekwaarderatio van gemiddeld 1,3. Ongeveer de helft van de Japanse bedrijven heeft zelfs een koers-boekwaarde onder 1.
• De gemiddelde koers-boekwaarde van de breed samengestelde Japanse Topix-index is maar 1,3, tegenover 2,3 voor de AEX en zelfs 4,4 voor de Dow Jones.
• Sinds 2010 zie je dat het Japanse bbp zich vlak ontwikkelde. Maar als je kijkt naar de winst per aandeel in lokale valuta dan scoort Japan hetzelfde als de S&P 500.
• Dus vanuit een aandeelhoudersperspectief maakt het niet uit wat er gebeurt met de bbp-groei.
• De gemiddelde Japanner heeft 60% van zijn vermogen werkloos op de bank staan — al die vermogens bij elkaar maakt al gauw zo'n €8000 miljard.

De transitie van Japan?!

Zoals hierboven vermeld staat heeft een Japanse onderneming gemiddeld meer dan 50% cash op de balans staan. Als er niks met het geld gedaan wordt, kan je je wel voorstellen dat het rendement op geïnvesteerd kapitaal vrij laag is. Daar moet wat aan gaan veranderen. Geld moet weer gaan rollen in Japan.

“From now onwards companies will have to return more capital to shareholders in the short run, in the medium term stop accumulating assets which implies much higher dividends and buybacks permanently, and in the long run shift their business models to become less capital heavy which is likely to raise market wide valuations.” — Zennor Japan Fund

In april 2023 ontvingen alle bedrijven genoteerd aan de Tokyo Stock Exchange een opvallende brief van de beursbeheerder. De brief benadrukte het belang van het bewustzijn van de langetermijnwaarde ontwikkeling van hun ondernemingen. Voor de bedrijven die zwakker presteerden, werd er een specifieke eis gesteld: als de beurswaarde lager is dan de totale waarde van de bezittingen minus de schulden, werd gevraagd om zo snel mogelijk een plan te presenteren om de zogenaamde "price-to-book ratio" boven de 1 te brengen. Onderstaande een afbeelding met het percentage bedrijven van P/B lager dan 1. Het verschil tussen Japan, Amerika en Europa is hier goed te zien.

Hoewel de brief geen specifieke termijn noemde werd wel duidelijk gemaakt dat het ontbreken van inzet zou kunnen leiden tot beëindiging van de beursnotering. Kunnen we dit zien als een koerswijziging van Japanse beursgenoteerde ondernemingen?

This Time Is Different: Japan Value and Corporate Governance

A years-long effort to improve corporate governance in Japan has met with limited success. However, that may all be about to change, benefiting Value stocks in particular.

www.man.com

Waarom er geen interesse is in Japan

Er is best een case te maken voor waarom het voor Nederlandse particuliere beleggers niet zo interessant is om te beleggen in Japanse bedrijven. We hebben een lijstje gemaakt met mogelijke bezwaren:

• We spreken de taal niet;
• Er is een groot tijdsverschil met de beurs;
• De focus hier is voornamelijk op groei, minder op value;
• Japan kent geen grote en bekende techbedrijven;
• Er zijn relatief weinig consumentenproducten;
• Er is te weinig focus op aandeelhoudersrendement;
• Het land heeft een slecht imago, denk aan vergrijzing en hoge staatsschuld;
• De yen is een relatief onbekende munt.

Hierom is Japan (nu) wel interessant

Er is natuurlijk altijd een case te bouwen op waarom het wel interessant is om naar Japanse beursgenoteerde bedrijven te kijken:

• Japanse aandelen zijn fundamenteel goedkoop;
• De yen is flink gedaald;
• Japan kent eindelijk inflatie, en dat is goed nieuws;
• Japan is ‘underresearched’;
• Er zijn grote hervormingsplannen;
• Er komt meer en meer focus te liggen op de aandeelhouderswaarde door aandeleninkoop en dividend.

Bekende beurzen

De Japanse Nikkei 225 index is de bekendste beursindex uit Azië. Samen met de Shanghai Composite index en de Hang Seng index is de Nikkei 225 leidend voor het sentiment op de Aziatische beurzen.

De Japanse markt is de vijfde grootste ter wereld qua marktkapitalisatie. Het land wordt alleen overtroffen door de twee Amerikaanse titanen, de NYSE en de Nasdaq, de beurs van Shanghai (die niet de hele Chinese beurs omvat) en Euronext.

Japan heeft veel indices, net zoals andere financiële centra, maar twee springen eruit als je zoekt naar indices die de Japanse markt karakteriseren: TOPIX en Nikkei 225. De sectorsamenstelling is mede door een verschillende methodologie behoorlijk verschillend. In beide indices zijn er drie sectoren die eruit springen: technologie, industrie en cyclische consumptie. Bij technologie moet je niet denken aan software, wat in het Westen voornamelijk zo is maar meer aan hardware en robotics.

Nikkei 225

De Nikkei 225 is de meest vooraanstaande en belangrijkste index in Japan, opgericht als onderdeel van de wederopbouw en industrialisatie van Japan na de Tweede Wereldoorlog. De index ontleent zijn naam aan de zakenkrant Nikkei, die de indexstand berekent. Het bestaat uit 225 aandelen, waarbij alleen de meest liquide aandelen van grote Japanse bedrijven in aanmerking komen voor opname in de Nikkei.

Deze index wordt vaak gebruikt als sentimentsindicator voor de beurs van Tokio. In tegenstelling tot de TOPIX is de Nikkei 225 een koersgewogen index, zoals de Dow Jones. Door de aparte methodiek is Fast Retailing, de moedermaatschappij van kledingretailer Uniqlo, met een weging van meer dan 10% de belangrijkste weging in de Nikkei 225 index, gevolgd door chipfabrikant Tokyo Electron met een weging van ruim 6%.

Opgericht in het najaar van 1950, is de Nikkei index officieel de oudste aandelenindex in Japan. Tot 1970 werd de koers van de Japanse hoofdindex berekend door de beurs zelf, maar vanaf dat jaar nam het Japanse financiële dagblad Nikkei deze taak over. Velen beschouwen het jaar 1970 dan ook als het begin van de huidige Nikkei 225-index.

TOPIX

Een andere bekende beursindex in Tokio is de TOPIX. Deze index omvat alle bedrijven die genoteerd staan aan de beurs van Tokio in de First Section. Deze sectie bestaat uit de grootste en meest liquide aandelen die op de beurs verhandeld worden. Met meer dan 2080 aandelen kan de TOPIX worden vergeleken met de S&P 500-index.

De index is gewogen op basis van vrij verhandelbare marktkapitalisatie. Dit betekent dat bedrijven worden opgenomen op basis van hun relatieve grootte waarbij gecorrigeerd wordt voor aandelen die in vaste handen zijn. Toyota (4,2%) en Sony (3%) zijn de twee meest invloedrijke waarden van de index. De TOPIX is een bredere index die niet alleen de grootste Japanse bedrijven omvat, maar ook veel kleine bedrijven in het land. Vanwege het grote aantal aandelen is het individuele gewicht van elk bedrijf in de index relatief klein ten opzichte van de smallere Nikkei 225 index.

Openingstijden beurzen in Japan

Opvallend zijn de beperkte openingstijden van de beurs in Tokio. Momenteel is er een handelsdag van 5 uur, van 09.00 uur 's ochtends tot 15.00 uur 's middags, met een lunchpauze van een uur om 11.30 uur. Ter vergelijking, de beurs in New York is 6,5 uur geopend, terwijl die in Amsterdam en Londen 8,5 uur open zijn.

Beurstijden omgezet naar CET

• Pre-opening: van 00:00 tot 01:00 (CET) of van 01:00 tot 02:00 (CEST)
• Ochtendsessie: van 01:00 tot 03:30 (CET) of van 02:00 tot 04:30 (CEST)
• Lunchpauze: van 03:30 tot 04:30 (CET) of van 04:30 tot 05:30 (CEST)
• Middagsessie: van 04:30 tot 07:00 (CET) of van 05:30 tot 08:00 (CEST)

De beurzen in Azië zijn dus altijd geopend op het moment dat wij aan het slapen zijn. Als wij aan de dag beginnen, zijn zij alweer gesloten. De slotkoersen daar worden vaak ook als indicatie gebruikt van hoe de beurzen hier gaan openen.

Bekende Japanse bedrijven

De bekendste multinationals van Japan zijn waarschijnlijk wel Honda, Nintendo, Sony, Toyota, Mitsubishi, Yamaha, Kawasaki en Sega. Zoals je leest zijn dit allemaal bedrijven die zich met techniek bezig houden. Eerder gaf ik al aan dat Japanse bedrijven voornamelijk aan andere bedrijven leveren. Bij consumenten zijn ze daarom niet zo bekend.

Veel van de bekende Japanse bedrijven worden ook verhandeld op Amerikaanse of Europese beurzen. Let wel goed op dat het soms om een over-the-counter (OTC) product gaat. Om je geheugen weer op te frissen: het gaat dan om een financiële transactie die niet via de beurs verloopt, maar die direct tussen twee partijen afgesloten wordt. De kans dat je dan de beste prijs krijgt, is vrij klein.

Beleggen in Japan is een uitdaging

Beleggen in Japanse bedrijven is een uitdaging voor particuliere beleggers. Net als de Hongkongse markt, maakt de Japanse markt gebruik van handelseenheden, ook wel quota genoemd, voor de aankoop van aandelen. Bijvoorbeeld, de Nikkei 225 hanteert een handelseenheid van 100, wat betekent dat je minimaal 100 aandelen van een specifiek aandeel moet kopen om te kunnen beleggen.

Zoals eerder uitgelegd, is de Nikkei 225 een prijsgewogen index, waardoor Japanse bedrijven er geen belang bij hebben om de koers van hun aandelen te verlagen door splitsingen, anders boeten ze in aan invloed. Het kan dus al snel zijn dat je pas voor minimaal 30.000 euro een positie kan innemen. Dan heb je natuurlijk ook nog te maken met de wisselkoerskosten om je euro’s om te zetten naar yen. En het wisselkoersrisico op het moment dat je een positie bezit.

Gelukkig zijn de grootste Japanse bedrijven ook genoteerd in Amerika. Dan heb je het probleem niet dat je per 100 stuks moet kopen. De prijs per aandeel is vaak ook aantrekkelijker voor particuliere beleggers.

ETF’s voor Japan

Gelukkig zijn er ook ETF’s die het beleggen in Japan een stuk eenvoudiger maakt.

• Xtrackers Nikkei 225 UCITS ETF
• iShares Nikkei 225 UCITS ETF
• iShares Core MSCI Japan IMI UCITS ETF
• Amundi MSCI Japan UCITS ETF EUR Hedged Dist
• SPDR S&P Pan Asia Dividend Aristocrats UCITS ETF

Warren Buffett belegt in Japan

Buffett bezit via zijn investeringsvehikel Berkshire Hathaway sinds 2020 vijf Japanse bedrijven. Het gaat om conglomeraten die een belangrijke rol spelen in de Japanse economie, met een focus op grondstoffen, energie en natuurlijke hulpbronnen, die Japan te weinig bezit.

De positie heeft hij in delen opgebouwd. In 2023 heeft hij de positie in elk van de vijf Japanse handelshuizen opgedreven van 5 naar ongeveer 7,4 procent. Het gaat om Mitsubishi, Mitsui, Sumitomo, Itochu en Marubeni.

128. Warren Buffett | € 247.800

Japan is voor Buffett een ideaal land om in te beleggen. De waarderingen liggen daar extreem laag vergeleken met zijn thuisland Amerika. Hiermee beperkt hij zijn potentieel verlies, je bent vast bekend met zijn regel ‘Never Lose Money’. Voor zijn Japanse investeringen heeft hij yen geleend tegen een rentevergoeding die door de Bank of Japan kunstmatig laag wordt gehouden. Door het geleende geld te investeren in Japanse bedrijven met een hoge earnings yield ratio, is er genoeg potentieel om het dividend te verhogen en een duidelijke cultuuromslag te maken. Zo maakt hij optimaal gebruik van de mogelijkheden om op de Japanse beurs de aandeelhouderswaarde te behalen.

Het Buffett-effect

Voor Japan als geheel is het niet onaardig dat Buffett wat van zijn geld daar parkeert. Als Buffett eenmaal ergens in investeert, dan krijgt dat wel wat navolging. Blijkbaar is toch een aantal beleggers in de voetsporen getreden van Buffett in Japan. In ieder geval sinds zijn bekendmaking lees ik steeds meer over het land. En nu maken wij er ook nog een podcastaflevering over!

Vragen die we voorleggen aan Lodewijk

• Kan je wat vertellen over de cultuur in Japan? Er wordt ook wel gesproken over Japan Inc.
• Japan wordt ook wel gezien als ons voorland, wat bedoelen ze daarmee?
• Wat zijn de bekende beurzen in Japan?
• Sinds 1989/1990 is er veel veranderd in Japan, kan je daar iets over vertellen?
• Hoe ‘schadelijk’ is het fenomeen Keiretsu in Japan?
• Kan je zeggen dat Japan een vergeten land is voor beleggers?
• Recent wordt er gesproken over een nieuwe koers op monetair gebied, klopt dit?
• Wat houdt de nieuwe koers in?
• Waarom is het mogelijk nu wel interessant om in Japan te beleggen?
• Japanse ondernemingen zijn erg risico-avers, hoe komt dat?
• Waarom denken Japanse bedrijven weinig na over een effectief gebruik van hun balans?
• Is Japan nu niet voer voor activistische beleggers en private equity?
• Kan je wat vertellen over een paar beursgenoteerde bedrijven in Japan?
• Hoe belangrijk is het wisselkoersrisico als je belegt in Japan?
• Kan Japan gaan profiteren van de strijd tussen China en de Verenigde Staten? Japan kan gezien worden als een veilig alternatief om in Azië te beleggen.

Portfolio

Transactie: Nee

Portfolio waarde: € 320.700

Volgende week gaan we het hebben over 'Liquiditeit'. Rest ons nog een ding: Investeer in je kennis! En beleg met beleid.

Word Vriend

Vind je het leuk om ons te steunen als onafhankelijke podcast, gebruik te maken en mee te denken met de Portfolio Dividend Tracker? Voor €6,25 per maand krijg je toegang. Zeven dagen gratis proberen!

► Doe mee met Jong Beleggen: PortfolioDividendTracker.com

Pim's portfolio

► Bekijk mijn volledige aandelen portfolio: Portfoliodividendtracker.com/jongbeleggen

JB updates op Instagram

► @JongBeleggen op Instagram: Instagram.com/jongbeleggen