Clearing en settlement zijn de twee processen in de afhandeling van een transactie in effecten, derivaten of valuta. De laatste stappen in het proces van het kopen van aandelen en een van de weinige stappen in het algehele proces dat we nog niet besproken hebben. Samen met Jan Bart de Boer van ABN Amro Clearing Bank gaan we het specifiek hebben over de afhandeling van aandelen.

Clearing en settlement volgen direct op een transactie. In het clearing proces worden alle voorwaarden van de deal dubbel gecontroleerd. De settlement of ook wel de afwikkeling, is de laatste fase waarin de overdracht van het aandeel en het geld plaatsvindt. In het gesprek leggen we voornamelijk de focus op het proces achter de schermen als particuliere beleggers een aandeel kopen of verkopen.

Wie is Jan Bart de Boer?

Jan Bart de Boer is opgeleid aan de Universiteit Leiden. Daarna is hij direct begonnen in de financiële wereld en niet meer weg gegaan. Eerst bij ING, daarna Fortis en nu nog steeds bij de ABN Amro Clearing Bank (AACB). Jan Bart is daar actief in het management board als Chief Commercial Officer. Inmiddels is hij hier al meer dan 12 jaar werkzaam.

ABN Amro Clearing Bank

In een recent interview met het FD heeft Jan Bart aangegeven dat ze zichzelf ook wel de loodgieters van de financiële markten noemen. Dat kan best wel eens kloppen. Ze plakken eigenlijk de hele handel tussen koper, verkoper en de beurs aan elkaar. Dit zegt de AACB er zelf over:

[Corporate pitch] ABN AMRO Clearing biedt geïntegreerde diensten op het gebied van wereldwijde transactieverwerking, financiële logistiek en risicomanagement. Klanten profiteren van ons internationale bereik en de uitgebreide kennis van lokale financiële markten bij onze mensen. Met 11 kantoren over de hele wereld hebben we uitstekende toegang tot de marktinfrastructuur op vier continenten.

De meeste mensen kennen de ABN AMRO als bank voor particulieren, waarvan de Nederlandse overheid ook nog de grootste aandeelhouder is. Vorig jaar was de AACB goed voor 12% van de winst (2021) van de gehele bank. Best een substantieel deel dus, al zullen veel beleggers dit niet weten over de bank. Wat helemaal weinig mensen weten, is dat de AACB een serieuze grote speler in de wereld is. Het behoort zelfs tot de top drie, naast Goldman Sachs en de Bank of America maar voor de Société Générale. Op het gebied van clearing heeft de AACB in Europa een marktaandeel van ongeveer 30%, in de VS van 25% en in Azië-Pacific 20%.

Klanten zijn voornamelijk market makers en optiehuizen. Omdat Nederland van origine echt een optieland is, heeft de AACB de kans gehad om mee te groeien met de Nederlandse partijen die wel georiënteerd zijn op de wereldwijde markt. Denk bijvoorbeeld aan Optiver, Flow Traders en IMC.

Wat is clearing?

Met clearing worden alle activiteiten aangeduid die optreden tussen het aangaan van een financiële transactie en de uiteindelijke verwerking daarvan (settlement). Deze begrippen kan niet los zien van elkaar. Daarom worden ze ook (bijna) altijd als één dienst aangeboden. Clearing wordt gebruikt voor verschillende soorten transacties. Belangrijke vormen zijn de clearing van betaaltransacties en van transacties in effecten en andere financiële instrumenten.

Clearingbanken vormen dus een belangrijke schakel tussen koper, verkoper en beurs. Handelende partijen blijven anoniem voor elkaar maar willen wel weten of de tegenpartij de leverings- of betalingsverplichting zal nakomen. Daar staan clearingbanken zoals de AACB garant voor. Klanten zoals marketmakers, hedgefondsen, brokers en pensioenfondsen hoeven zich dus geen zorgen te maken over de afwikkeling van transacties.

Hetzelfde concept is ook actief bij alle Nederlandse banken onderling. Aan het einde van de dag willen ze wel zeker weten dat ze hun geld ontvangen. In Nederland verzorgt De Nederlandsche Bank de clearing.

Alle transacties op een beurs worden uitgevoerd door de clearing members (ook wel clearinginstellingen genoemd) van een beurs. Een member kan voor eigen rekening en risico werken (dealer) of kan in opdracht van derden werken (broker). Aan het eind van de handelsdag worden alle transacties bij elkaar opgeteld en gesaldeerd. Iedere member verrekent de gesaldeerde transacties met één tussenpartij.

Ook jij als particuliere belegger betaalt deze kosten

De ene broker is daar meer transparant over dan de andere. Bijna nergens worden de clearing- en settlement kosten los gedeeld. Bij ING bijvoorbeeld wordt het weergegeven onder het kopje externe kosten. De DEGIRO brengt de kosten van derde partijen niet rechtstreeks in rekening maar via handelingskosten. Ze rekenen als het ware een vaste vergoeding die onderaan de streep alle kosten dekt die verband houden met de uitvoering van de order. Je moet dan denken aan clearing- en settlement kosten, brokerage fee, contractnote fee, regulatoire vergoeding, executievergoeding, enzovoorts.

Als je ‘gratis’ kan handelen bij je broker betekent dat niet dat er geen clearing- en settlement kosten zijn. De broker moet die kosten nog steeds betalen. Ze hebben er alleen voor gekozen om die kosten voor eigen rekening te nemen en op een andere manier aan jou te verdienen. De kans is alleen groot dat je niet weet op welke manier dat is.

Wat is settlement?

Settlement is het proces dat de uiteindelijke afhandeling (settle in het Engels) verzorgt. Dat geschiedt door het bijwerken van het girale saldo bij de betreffende centrale bewaarinstelling of custodian, waardoor bijvoorbeeld de koper van aandelen ook echt als eigenaar daarvan te boek komt te staan.

Bij het kopen of verkopen van een aandeel zijn twee belangrijke data betrokken: de transactiedatum (ook wel bekend als trade day) en de afwikkelingsdatum (settlement date). De transactiedatum is de dag waarop een transactie plaatsvindt, terwijl een afwikkelingsdatum de dag is waarop de transactie is voltooid. Voltooiing wil zeggen dat de koper het aandeel in bezit krijgt. Het is van vitaal belang om op te merken dat de afwikkeling niet op dezelfde dag als de transactie plaatsvindt. Het kost namelijk tijd om de zekerheid te leveren en de betaling ervoor over te maken.

Trade (T) Day

De clearing van de financiële kant van de transactie is ingewikkelder. Dit komt deels door de gehanteerde T+3 methode. Die houdt in dat de uiteindelijke afhandeling van de transactie pas plaatsvindt drie dagen na het boeken van de transactie. Als jij een aandeel koopt van de market maker, hebben jullie allebei drie dagen ieder een positie tegen bijvoorbeeld ABN AMRO Clearing. De dag dat je de aandelen koopt staat bekend als de Trade day of T-day.

Deze methode stamt uit de tijd voor het afhandelen van transacties, toen er nog veel meer tijd nodig was. Het is ook mogelijk om het TfT, het Trade for Trade systeem te hanteren. Dat houdt in dat transactie en afhandeling tegelijkertijd plaatsvinden. Toch wordt als standaard nog steeds T+3 gehanteerd.

In grote lijnen verloopt het proces voor de verkoop van aandelen als volgt:

• Je verkoopt aandelen op dag 01 of T-Day. De aandelen worden direct geblokkeerd in je broker account. Je kunt dus niet dezelfde aandelen op dezelfde dag nog een keer verkopen.
• Op dag 02 (T+1 Day) geeft de makelaar de aandelen aan de beurs.
• Op dag 03 (T+2 Day) ontvang je het geld op je bank - of brokerrekening na aftrek van alle kosten.

Depotbank / Custodian

Jij bent de uiteindelijke eigenaar van je vermogen en dus van al je aandelen. De custodian is enkel de bewaarder van je beleggingen, voor jouw veiligheid en gemak. De custodian is een financiële partij die de effecten bewaart. De bank houdt giraal de effecten bij, en legt alleen het aantal en de soort vast. De fysieke stukken worden bij een aangewezen partij, de custodian, in bewaring gegeven. Ook worden samenhangende handelingen zoals het innen van coupons en dividenden verricht.

Het is erg goed dat de custodian gescheiden is van de broker. Mocht er dus ooit iets met je broker gebeuren, dan staat er altijd bij een depotbank van welke bedrijven jij aandeelhouder bent en met hoeveel stukken.

Portfolio

Transactie: Nee

Portfolio waarde: € 231.800

Volgende week gaan we het hebben over 'Value traps'. Rest ons nog een ding: Investeer in je kennis! En beleg met beleid.

Word Vriend

Vind je het leuk om ons te steunen als onafhankelijke podcast, gebruik te maken en mee te denken met de Portfolio Dividend Tracker? Voor €6,25 per maand krijg je toegang. Zeven dagen gratis proberen!

► Doe mee met Jong Beleggen: PortfolioDividendTracker.com

Pim's portfolio

► Bekijk mijn volledige aandelen portfolio: Portfoliodividendtracker.com/jongbeleggen

JB updates op Instagram

► @JongBeleggen op Instagram: Instagram.com/jongbeleggen