De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor de zogeheten semiconductor-industrie. In het Nederlands noemen we het halfgeleiders. Populaire Nederlandse bedrijven zoals ASML, ASM International (ASMI) en BE Semiconductor Industries (BESI) houden zich ermee bezig. De koersen van bedrijven in de halfgeleiderindustrie zijn het afgelopen jaar extreem gestegen. De nieuwsberichten over het tekort aan chips vliegen om je oren. De laatste tijd is ons duidelijk geworden dat de semiconductor-industrie extreem winstgevend kan zijn. Naast de bekende Nederlandse bedrijven zijn er in het buitenland ook veel grote bekende bedrijven zoals Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC), Nvidia (NVDA), Intel (INTC), Broadcom (AVGO), Advanced Micro Devices (AMD), Micron Technology (MU), Qualcomm (QCOM), Texas Instruments (TXN), Samsung, etcetera. De lijst is heel lang. De meeste bedrijven die ik zojuist genoemd heb, zal je ongetwijfeld wel kennen als belegger. Zijn ze allemaal hetzelfde of zijn er wel degelijk verschillen?
Deze industriespecial over halfgeleiders doen we niet alleen. We hebben een echte expert uitgenodigd die tevens uit de Jong Beleggen community komt, Koen van Dooren. Koen werkt sinds zijn 18e bij ASML, inmiddels al 24 jaar. Voor alle duidelijkheid: Koen is te gast in deze aflevering als communitylid en niet als ASML medewerker. Alles waar we over praten en wat we delen is openbare informatie gemixt met zijn persoonlijke mening. Deze aflevering is ontstaan doordat enkele communityleden hebben gevraagd of Koen iets wilde vertellen over de chipindustrie, en hier zitten we dan.
Wat is een chip?
Een elektronische schakeling, bijvoorbeeld een transistor op halfgeleidermateriaal zoals silicium. Deze schakeling kan door middel van stroom beinvloedt worden.
Hoewel technisch correct, zullen weinigen die eerst niet wisten wat een chip was, nu een “Oh ja”-momentje hebben. Ik verzin dus maar even mijn eigen definitie: Een chip is een stukje halfgeleider met daarop schakelingen die iets kunnen doen. Bijvoorbeeld berekenen, onthouden of versterken. Een rekenmachine is een goed voorbeeld: De invoer bestaat uit de getallen. Die gaan naar de chip, die de berekening uitvoert, die uitvoer wordt zichtbaar op het scherm. Onthouden is bijvoorbeeld een USB stick, daar zit een geheugenchip in. Maar ook versterken en verzwakken van signalen kan met chips bijvoorbeeld in een stroomomvormer. Chips zijn vaak, maar lang niet altijd, digitaal.
Overigens is niet alles in de halfgeleiderindustrie een chip. LEDs en veel LASERs zijn ook halfgeleiders. Hoewel het eerste integrated circuit (IC) volgens mij ergens eind jaren 40 al bestond, gaan de credits vaak naar Kilby en Noyce voor de eerste IC dat op grote schaal te maken viel. Dit was eind jaren 50 / begin jaren 60. Noyce zou in 1968 ook samen met Gordon Moore in Californië het bedrijf Intel oprichten. Diezelfde Moore was een paar jaar eerder ook al opgevallen door zijn observatie dat er iedere 12 maanden een verdubbeling van het aantal schakelingen op een chip plaatsvindt. Dat was nooit bedoeld als een nauwkeurige voorspelling, maar bleek enorm accuraat te zijn. Het werd zelfs een drijfveer, als doel voor de industrie om te halen. Deze observatie is nu bekend als “Moore’s Law”.
De industrie
Chip design
Dit zijn de bedrijven die de lijntjes zo tekenen dat uiteindelijk met een chip iets nuttigs gedaan kan worden. Denk aan Qualcomm, Broadcom, AMD, Nvidia en NXP. Zij maken hele chip designs, of delen daarvan die hergebruikt kunnen worden. Denk aan een module voor 5G of Bluetooth, die vervolgens gelicenseerd kunnen worden aan bijvoorbeeld Apple.
Chip manufacturing
Het omzetten van een chip design, of tekening in een tastbaar product. Het maken van de chip. Denk hierbij aan bedrijven als Intel, TSMC, Samsung, SMIC, GlobalFoundries, Micron en Texas Instruments, etcetera.
Chip manufacturing supplier
Dit zijn toeleveranciers voor de Intel's, TSMC's en de Samsung's. Denk hierbij aan bedrijven die machines maken zoals Tokyo Electron, ASMi en ASML maar ook aan bedrijven die de chemicaliën aanleveren zoals Dow Corning. Overigens zit er veel meer omheen dan alleen productie, ook logistieke systemen en meetsystemen horen hierbij - het is echt een enorm ecosysteem.
OEM, of Original Equipment Manufacturer
Dit zijn de merken die in de winkel liggen. Apple, Dell, Hewlett-Packard maar ook Tesla, Ford, IBM en duizenden andere merken die chips gebruiken in hun producten.
Visuele weergave van het mondiale productieproces
De productie van halfgeleiders is een mondiale aangelegenheid. De gehele productieketen bestaat uit diverse onderdelen waarbij de meeste bedrijven in de sector zich focussen op één bepaald onderdeel van het gehele productieproces. Elke stap wordt weer door een andere onderneming verzorgd. Kort overzicht hoe de keten werkt.
- Machine's: Applied Materials, KLA-Tencor, ASML en ASM International (ASMI)
- Grondstoffen: DuPont (Dow Chemical samengevoegd) en Tokyo Ohka Kogyo
- Software: Synopsys en Mentor Graphics
- Design en productie: Intel, Micron en Texas Instruments
- Alleen design: Broadcom, Qualcomm en Nvidia
- Alleen productie: TSMC, SMIC en GlobalFoundries
Wat hierbij opvalt: de Nederlandse bedrijven staan vooral aan het begin van de keten en heeft geen enkele relatie met de eindklant. Dit is naar mijn idee ook de reden waarom bijna niemand uit Nederland deze bedrijven kent. Wat best gek is, ASML staat in de top 20 van grootste bedrijven in de wereld!
Hoe wordt een chip gemaakt?
Computerchips maken is niet eenvoudig. De eerste computer die in Nederland kwam moest met een vliegtuig worden ingevlogen. Inmiddels is de telefoon die we op zak hebben oneindig veel sneller dan die computer van IBM. Dat betekent dat de chips die in onze computers zitten ook kleiner moeten worden. Onderstaande de hoofdstappen van een chip:
- Design: De tekening ziet eruit als een doolhof. Het is een aaneenschakeling van “poorten” of “gates”. Sommige kennen we wel zoals AND en OR. Maar ook XOR, XAND en veel complexere gates zijn mogelijk. Het lijkt op het programmeren van software, behalve dat het hardware is: de functie kan niet veranderd worden na productie.
- Original Equipment Manufacturer (OEM): Apple, Philips, Sony, Samsung
- Designers: Qualcomm, Broadcom, AMD, Nvidia
- Intellectual Property (IP): 5G modem, ARM, wifi, bluetooth
- Fabrikage: Het proces “from sand to gold”, vrij letterlijk. Het begint met uiterst puur zand en eindigt met gouden draadjes aan de uiteinden te zetten voor de Externet communicatie. Het klinkt natuurlijk ook leuk omdat je er zoveel geld mee kan verdienen. Een fabriek kan van enkele miljarden tot tientallen miljarden kosten en is soms in een half jaar tot een jaar terugverdiend. Uiteraard ligt het er wel aan op welk moment in de cyclus de fabriek volledig operationeel draait. Een volledige productielijn kan snel zijn waarde verliezen over jaren.
- Eigen ontwerp: Intel
- Ontwerp van anderen: TSMC, GlobalFoundries
- Mix: Samsung maar ook Intel gaat in de toekomst chips voor anderen maken. Intel koopt ook chips in van bijvoorbeeld TSMC.
- Verpakking: Het pure silicium moet nu in een keramische verpakking komen met van die typische processor pootjes eraan.
- Het Nederlandse bedrijf BEsi houdt zich hier bijvoorbeeld mee bezig.
- Original equipment manufacturer (OEM): Apple duwt de chips dan in Macbooks en iPhones en Sony in de Playstations. Maar ook Miele koopt een chip in voor de wasmachines.
- Silicium (oftewel, puur zand, 99.9999999%) smelten en een enkel kristal van maken
- Lange staaf van 300mm doorsnee, slicen in “wafers” - soort pannenkoek van kristal zand
- Polijsten, ultraplat: ter grootte van Nederland, dan is de hoogste berg vele malen kleiner dan een zandkorrel
- Toevoegen van photoresist, belichten, develop (baking, rinsing and such) en etch
- Herhaling, dan krijg je een stapeling van laagjes. Soms wel meer dan 30.
- Grote wafers in individuele chipjes opknippen (dicing)
- Packaging
“Alles is moeilijk”! Wat simpel en elegant lijkt op grote schaal, is van enorme impact als je het uitvergroot. Een kleine trilling ziet eruit als een aardbeving. Hele machines zweven in de lucht om trillingen te minimaliseren.
Temperatuurverschillen van milliKelvin of duizendste van een graad zorgen ervoor dat de ene kant van de wafer kleiner is dan de andere kant. Zelfs een minimaal verschil kan van grote invloed zijn als je over nanometers praat. Dat maakt het zo moeilijk.
In de simpelste vorm schijn je met een lamp op een negatief (of positief) en ets je de schaduw weg. De rest is allemaal compensatie voor invloeden van buitenaf. Machines die zweven in de lucht, luchtdruk die constant gehouden moet worden, temperatuur controle maar ook als er een vuiltje is, hoe voorkom je dat? Maar ook, hoe ga je daarmee om?
De afgelopen 2 decennia gebruikte we een laser om alle lijntjes recht te houden. Vroeger was dat gewoon een kwiklamp met een filter. Voor Extreem Ultraviolet Lithografie (EUV) is een laser niet meer mogelijk en is er een apparaat vele malen groter dan de eerste machines. Alleen al voor het licht te maken!
Dit hele process duurt maanden. Als je er na 3 maanden productie achter komt dat er in het begin iets fout ging, ben je 3 maanden productie kwijt. Daarom wordt er ook zoveel gemeten in het hele process. Bedrijven zoals KLA-Tencor maken microscopen of SEM’s die op atoomniveau kunnen kijken hoe de chip eruit ziet.
Verschillende soorten chips
De meeste mensen denken misschien dat alle chips hetzelfde zijn maar niks is minder waar, er zijn vele soorten chips. Elke chip heeft weer zijn eigen functie en wordt op zijn eigen manier geproduceerd. Bijvoorbeeld memory vs logic en high-tech vs low-tech.
- Memory: heel veel van hetzelfde
- Logic: iedere laag is anders
Overzicht van de hele keten
- Fabriek
- inkoop: ingots of wafers, high-tech chemicaliën
- Machines:
- track (Tokyo ELectron, Sokudo)
- Waferstepper (ASML, Canon, Nikon, Ultratech)
- laser/lichtbron (cymer, gigaphoton)
- Etch (LAM, hitachi)
- Chemical vapor deposition
- Complexe fab automation system
- Metrologie / statistic process control
- Na de laatste belichting
- Dicing (DISCO)
- Packaging
- Naar de OEM (bv Apple, Nokia, Philips), of nog een tussenstap
Industrieën waar chips gebruikt worden
Chips worden in allerlei industrieën gebruikt, tegenwoordig kan je wel zeggen overal. Loop maar een rondje in je huis, het zit vol met chips. In de meeste apparaten zit er wel meerdere.
- Auto: niet alleen electrische maar fossiele en vrachtwagens zitten vol met techniek
- Telecom: 4G/5G, routers, switches
- Computers: chips, geheugen
- Huishoudelijk apparaten: magnetron, tv, klok, wasmachine
- In het verkeer: verkeerslichten, trein wissels, matrixborden
- Passen: bankpas, OV-chipkaart, credit card
Welke bedrijven zijn er allemaal?
De lijst met bedrijven die allemaal direct of indirect gerelateerd zijn aan de chipindustrie is oneindig lang. Er zijn ook honderden bedrijven die niet beursgenoteerd zijn en die wij daarom ook niet kennen. Bijvoorbeeld ASML heeft al 200 (lokale) leveranciers voor onderdelen om een gemiddelde EUV machine te kunnen bouwen. Die zijn allemaal indirect gerelateerd aan de industrie. Hierboven in de tekst hebben we al geregeld namen genoemd. Samenvattend een lijstje van de bekendste bedrijven:
- Samsung
- Philips
- Intel
- Sony
- Apple
- Texas Instruments (van de rekenmachines)
- Tot enigszins bekende bedrijven bij de techneuten:
- AMD
- Nvidia
- Qualcomm
- Broadcom
- NXP
- Tot relatief obscure bedrijven zoals:
- ASML
- TSMC
- STMicroElectronics
- Infinion
- KLA-tencor
- ASM International
- BE Semiconductors (Besi)
- Eindproduct: IT, medisch, auto, keuken
- De 'bekende' Nederlandse bedrijven:
- ASML
- ASM International (ASMI)
- BE Semiconductor Industries (BEsi)
- NXP Semiconductors (NXP) / aan de Amerikaanse Nasdaq genoteerd
Met relatief obscuur bedoelen we niet “klein”. Een bedrijf zoals ASML hoort bij de top 30 grootste beursgenoteerde bedrijven ter wereld. Groter dan Coca Cola en MCDonalds, bedrijven die vrijwel iedereen kent. Zelfs groter dan Unilever en Shell bij elkaar. We bedoelen daarmee, dat tenzij je er in de buurt woont of iemand kent die er werkt, je er waarschijnlijk nooit van gehoord hebt. Ok, de luisteraar wilt er misschien aandelen van kopen maar de gemiddelde persoon in de supermarkt zal je raar aankijken als je vraagt over Gigaphoton, Tokyo Electron of TSMC.
Stukje geschiedenis, waarom heeft Nederland zoveel chippers?
Als er veel high-tech banen zijn, dan kun je ook beter aan mensen komen. Dat trekt weer nieuwe mensen en ideeën. Nederland heeft natuurlijk topuniversiteiten: Twente, Leiden en Eindhoven. Daar komen ook bedrijven uit voort. Daarnaast hadden we altijd Philips. En niet te vergeten: arthur del prado. Hij was er vrijwel sinds het begin bij en wordt door sommigen ook wel de geestelijk vader van de Nederlandse halfgeleiderindustrie genoemd. Veel mensen denken dat ASML puur een Philips’ dochter is. En hoewel er waarschijnlijk geen ASML zou zijn zonder Philips is de oorsprong is net wat uitgebreider. De naam geeft het al een beetje weg. Arthur, oprichter van ASM International heeft Philips benaderd voor de verzelfstandiging van de Philips halfgeleidertak en oprichting van ASM Lithography, het tegenwoordige ASML.
Waar gaat de chipindustrie naar toe?
Geopolitieke issues
Er is een grote economische strijd gaande tussen de oude wereldmachten zoals Europa en Verenigde Staten, en de opkomende zoals China. De Verenigde Staten hebben lange tijd niet voldoende aandacht gehad voor de dominante positie die ze China gaven door alle productie daarheen te verplaatsen. Supply chains zijn tegenwoordig zo ingewikkeld dat het moeilijk is om te weten of je iets uit bijvoorbeeld China nodig hebt. Ik denk dat er weinig fabrikanten van complexe producten zijn die van alles weten waar het vandaan komt.
Nu willen de Verenigde Staten voorkomen dat China van “goedkope arbeid” naar “marktleider” gaat. Daar zijn ze flink laat mee. Bedrijven als Huawei en Xiaomi leveren echt geen minderwaardige apparatuur. Ze zijn wel extreem goedkoop, al dan niet door steun van de overheid. Met de druk van de Westerse wereld om alles maar goedkoper te maken, is het lastig dan om zulke bedrijven te passeren. Zo krijgt China steeds meer macht.
Een klein jaar geleden is Peter Wennink, CEO van ASML te gast geweest bij Buitenhof om te praten over "de technologie-oorlog" die de Verenigde Staten voeren met China. Het gesprek vindt plaats in de periode dat Amerika net een nieuwe President heeft, Joe Biden.
Moore's law
Gordon Moore is de mede-oprichter van Intel. Hij deed in 1965 een observatie, dat de complexiteit of dichtheid van een chip ongeveer ieder jaar verdubbeld. Dat is later nog aangepast en nu zeggen we vaak iedere 18 maanden. Hij was niet de enige en ook niet de eerste maar wel degene die het op de kaart zette voor de semiconductor wereld.
Dit noemen we “Moore’s law”. Het is dus geen wetmatigheid, maar een observatie. Het is ook wel logisch: iets wat je vaker doet, of langer mee bezig bent, gaat je al gauw makkelijker af. Dat gecombineerd met schaalvoordelen zorgt voor deze logaritmische wet.
Vergelijkbare wetten
Wright’s Law (1936). “We learn by doing.” The cost of a unit decreases as a function of the cumulative production. Ark Invest van Cathie Woods maakt veel gebruik van deze wet om analyses te maken voor opkomende technologie.
Wright’s Law - Ark noemt het ook wel de Learning Curve of Innovation - is een leercurve in de economie waarin de prijs van een product uitgezet wordt tegen het aantal geproduceerde eenheden. Het idee hierachter is dat fabrikanten naarmate ze meer geproduceerd hebben, ze meer geleerd hebben over hoe ze het product goedkoop kunnen produceren. Vergelijkbaar met exponentieel denken, is het onmogelijk om dit met het menselijke brein te doen. Wij denken te lineair.
Goddard’s Law (1982, in IEEE Transactions on Components, Hybrids, and Manufacturing Technology). “Economies of scale.” Unit cost decreases as the scale of production increases.
Nordhaus’s synthesis (2009): “Time and experience,” combines Moore’s and Wright’s formulations to project unit costs as a function of both time and cumulative production.
Sinclair, Klepper, and Cohen’s synthesis (2000): “Experience and scale,” combines Wright and Goddard to predict that unit costs fall as a function of both cumulative production and the rate of production.
Actualiteit
Met Jong Beleggen proberen we zo veel mogelijk tijdloze content over beleggen te maken. Zodat toekomstige beleggers, bijvoorbeeld over 5 jaar ook via de podcast kunnen leren beleggen. Op dit moment speelt er zoveel in de wereld als het gaat om chips dat we er niet omheen kunnen.
Waarom hebben we een chip tekort?
Eerst moeten we het hebben over welk chip tekort:
- High tech chips; gebruikt voor onder andere videokaarten en bitmining
- Low tech chips; gebruikt voor bijvoorbeeld auto’s, luchtvaart en ruimtevaart
Ook in high-tech apparaten worden low-tech chips gebruikt. De nieuwste snapdragon of A13 chip is wel heel high-tech maar voor het opladen kan een oudere procede-chip gebruikt worden.
Door Corona zagen we veel mensen die thuis gingen werken,en een verhoogde vraag naar computers, smartphones en degelijke apparatuur. Daarentegen moesten bedrijven sluiten vanwege Covid maatregelen. Bijvoorbeeld als mensen niet thuis konden werken, zoals in fabrieken waar chips gemaakt worden.
Tegelijk was, doordat er minder werd uitgegeven aan vakanties en dergelijke, ook de spaarbuffer opgelopen. Er werden dus meer spelcomputers en TV’s verkocht.
Die verhoogde vraag kwam plotseling en het maken van een chip kan soms meer dan een maand duren. Het bouwen van extra capaciteit duurt nog langer.
Naast Covid was er ook nog extreme droogte in Taiwan, waar zowat de helft van alle chips gemaakt wordt. Zo erg dat ze kunstmatig regen hebben gemaakt, en boerderijen stil hebben gelegd ten faveure van de chipindustrie.
Hoe is het chiptekort ontstaan in de auto-industrie?
Dat is een samenloop van omstandigheden, veelal gecreëerd door de auto industrie zelf:
- Just-In-Time logistics: dit betekend zo min mogelijk inventaris of buffers
- Lage marges voor toeleveranciers
- Gebruik van “bewezen technologie”, oftewel: oud spul
- 1000-3000 chips in een moderne auto
Toen Covid kwam, hebben vrijwel alle autofabrikanten in een heel korte tijd hun afzetmarkt zien instorten. Ze hebben toen de volledige afname stopgezet. Er is in de industrie zoiets dat heet het “bullwhip” effect omdat de grafiek dezelfde vorm heeft. Ook wel het zweepslageffect genoemd, in elke stap van de keten wordt het 'probleem' groter.
Stel, ik koop iedere week 100 auto’s. Vervolgens koop ik er 50. Dan ga je naar de toeleveranciers en knijp je de afname met 60, want je hebt nog wat inventaris die ook op moet. Die leverancier doet hetzelfde, en neemt voor 70 minder af bij zijn leverancier. En zo gaat het verder.
Tegelijkertijd zagen de leveranciers van die chips of producten waar chips in zitten, dat er andere klanten zijn die nog betere marges geven. De capaciteit werd dus aan anderen verkocht. Toen de automarkt veel sneller dan verwacht, weer aantrok, waren er geen chips was en geen capaciteit. Tel daarbij op dat als er maar één van de vele chips niet leverbaar is, de productielijn stil ligt.
Waarom bouwen we dan geen nieuwe fabrieken?
Nu is er best nog wel capaciteit bij de medium-tech. Maar autofabrikanten gebruiken een heel scala aan chips. Van low tot high tech. Als autofabrikanten overstappen naar een modernere chip, dan is het probleem nog te overzien. Echter: als je iPhone reboot door een bug dan heb je een minuutje geen telefoon. Als je auto een minuutje moet rebooten dan is de kans op ongelukken groot. Het testing en qualifying deel van een nieuwe onderdeel is dus vrij intensief, ook qua tijd.
Waarom bouwen we dan geen verouderde fabrieken?
Wie wil er fabrieken bouwen voor lage marges, waarbij de afzetmarkt krimpt en je moet afvragen of je de fabriek op capaciteit kunt laten draaien? Zouden de autofabrikanten overstappen op de nieuwste of in ieder geval nieuwere technologie, dan zou er zo een fabriek bijgebouwd worden. En zelfs dan duurt het nog enkele jaren voor de eerste chip eruit rolt: locatie, grond, vergunningen, bouwen, machines bestellen, mensen aannemen en ga zo maar door. Je kan niet zomaar in Groningen een fabriek bouwen als er bijvoorbeeld onvoldoende infrastructuur is. Niet alleen snelwegen en personeel maar ook bijvoorbeeld de energievoorziening is geen grapje voor zulke grote fabrieken.
Vragen uit de community
Alle Vrienden van Jong Beleggen krijgen vooraf te horen welke gast langskomt. Ze hebben dan de mogelijkheid om vragen te stellen aan de expert. Lang niet alle vragen zijn behandeld in de podcast maar zijn wel beantwoord in de community.
- Allereerst, zou Koen de techniek van deze High Numeric Apperture machines uit kunnen leggen en de vergelijking kunnen maken met de huidige EUV machines?
- Daarnaast ben ik heel benieuwd hoe Koen kijkt naar deze stap, hoe groot is het voordeel voor Intel ervan en hoe belangrijk wordt dit voor de wederopbouw van Intel?
- De belangrijkste vraag naar mijn mening: zijn deze bedrijven op dit moment nog een goede belegging? 🔮
- Misschien dat het leuk is dat Koen kan uitleggen wat het verschil is tussen een foundry en een bedrijf wat voor zichzelf chips maakt en waarom het voor Intel geen goede zet is?
- Blijft de sector zich zo cyclisch gedragen als uit het verleden bekend is? Ik heb het idee dat bedrijven als ASML nu geprijsd worden alsof ze nog jaren hoge en stabiele groei tegemoet zien.
- Mocht China Taiwan veroveren, kan veel chiptechnologie in handen van China komen. ASML is al onderdeel van de politieke strijd tussen China en de VS. Ik zie daarom dit risico alleen maar groter worden in plaats van kleiner. Wat gebeurt er als Taiwan in handen komt van China?
- Bekende waardebeleggers zeggen dat je een bedrijf alleen moet kopen als je het begrijpt, dat houdt naar mijn mening in dat je ook moet begrijpen hoe het product gemaakt wordt. Iets wat zo complex is al een chipmachine, is toch nooit in een maand of twee in de vrije uren te leren? Hoe kun je dan ooit in de chip-wereld stappen als je het bedrijf niet snapt?
- De verwachting is dat de productie en het gebruik van chips alleen nog maar zullen toenemen. Daarnaast probeert de hele wereld zijn eigen chipindustrie op te tuigen om niet van de anderen afhankelijk te zijn, kijk naar China. Vooralsnog lopen we in Europa voor met onze trots ASML. In hoeverre gaan straks eventuele tekorten aan zeldzame grondstoffen een rol spelen? En moeten we als belegger dan niet nu al beleggen in de bedrijven die die grondstoffen uit de grond halen?
- Ik verwacht niet dat de vraag naar chips en ‘chipmachines’ zal afnemen, maar het omgekeerde. Wat doet ASML strategisch om toekomstbestendig (relevant) te zijn/blijven?
- Er gaat op een zeker moment overcapaciteit in de markt komen. Wat zijn de belangrijke indicatoren om hierbij op te letten?
- Welke technologische ontwikkeling op de markt zijn nu belangrijk? Waar moet het eindproduct, naast snelheid, aan voldoen om in de toekomst concurrerend te zijn?
- Indien een chipmaker een technologische achterstand binnen de chipmarkt heeft, hoe makkelijk (of moeilijk) is het om deze achterstand in te halen en om te buigen in een technologische voorsprong? Hoe groot is de invloed van kapitaal hierop?
- Wat zijn de grootste denkfouten, vooroordelen, misvattingen als het om chips gaat?
- Welke tekorten hebben ze in de aanvoerketen en hoe lang kan dit gaan duren?
- En welk specifiek voordeel heeft ASML t.o.v andere Chipmachine bouwers?
- Ik ben benieuwd wat voor de komende 5 à 10 jaar de grootste bedreigingen zijn voor de sector in het algemeen en ASML in het bijzonder. Zoals bijvoorbeeld of er opkomende spelers zijn of dat er alternatieve technologieën in opkomst zijn?
Semiconductor ETF
Er zijn meerdere semiconductor ETFs beschikbaar. Van Nederlandse bodem heeft VanEck ook een ETF. De VanEck Vectors Semiconductor UCITS ETF (SMH) belegt in bedrijven die zich bezighouden met de productie van halfgeleiders en halfgeleider apparatuur. Bedrijven dienen tenminste 50 procent van hun omzet te behalen met de productie van halfgeleiders en / of halfgeleider-gerelateerde apparatuur.
Op dit moment heeft de ETF 25 posities ingenomen waarvan de top 10 ruim 74 procent vertegenwoordigd. Erg geconcentreerd maar dat is juist wat je wil van een thema etf, wel goed om daarop te letten. De jaarlijkse kosten voor deze ETF zijn 0,35 procent.
Veel meer informatie over semiconductors
Willem de Moor heeft in 2017 voor Tweakers een uitgebreid dossier gemaakt over het productieproces van chips. Ook al is het 4 jaar geleden geschreven, het is nog steeds relevant om te lezen. Op Tweakers is het natuurlijk altijd leuk om ook de comments te lezen.
Anne-Marie Fokkens gaat op onderzoek uit in ASML's wereld van techniek, cleanrooms en samenwerking. Deze video is vorig jaar gemaakt tijdens Corona omdat een fysieke open dag niet mogelijk was. Een leuke video om op een laagdrempelige manier meer te weten te komen over ASML, de cultuur en hoe chips worden gemaakt. De video is in het Nederlands.
ASML heeft een eigen nieuwssectie op haar website waar regelmatig interessante artikelen en inzichten gedeeld wordt over de volledige industrie. Recent heeft Jessica Timings een artikel geschreven over hoe we in een microchip-tekort terecht zijn gekomen. En wat doet de halfgeleiderindustrie om het probleem op te lossen?
Vriend van de Show & PDT
Zo nu en dan maken we voor alle Vrienden ook een video. 19 maart dit jaar hebben Dennis en ik een video opgenomen waarin we een fundamentele analyse over Just Eat Takeaway hebben gedaan. Als afsluiting hebben we geprobeerd om een fair value te berekenen. In 6 maanden tijd is er een hoop veranderd, helemaal door de recente Capital Market Day waarbij de strategie en executie voor de komende jaren is gedeeld. Jitse deelde hierbij ook een duidelijk pad naar winstgevendheid maar is het haalbaar? Dennis en ik blikken terug op onze eerdere waardering en schaven het hier en daar wat bij aan de hand van nieuwe informatie. Bekijk de video in de community: Update waardering Just Eat Takeaway 25 oktober 2021.
Portfolio
Transactie: Nee
Portfolio waarde: € 255.200
Nieuws en reviews
Deze week geen nieuws, tip, review of vraag, hier hadden we helaas geen tijd meer voor. We proberen de aflevering altijd binnen het uur te houden. Voor de afleveringen met een gast erbij is dit een uitdaging!
Volgende week gaan we het hebben over 'De invloed van een analist (met Nigel van Putten)'. Rest ons nog een ding: Investeer in je kennis! En beleg met beleid.
Word Vriend
Vind je het leuk om ons te steunen als onafhankelijke podcast, gebruik te maken en mee te denken met de Portfolio Dividend Tracker? Voor €6,25 per maand krijg je toegang. Zeven dagen gratis proberen!
► Doe mee met Jong Beleggen: PortfolioDividendTracker.com
Pim's portfolio
► Bekijk mijn volledige aandelen portfolio: Portfoliodividendtracker.com/jongbeleggen
JB updates op Instagram
► @JongBeleggen op Instagram: Instagram.com/jongbeleggen