Drie leerdoelen voor deze aflevering
🧠 Doel 1: Begrijp wat antifragile is en vooral hoe je antigility kunt meten bij de analyse van een bedrijf.
💬 Doel 2: Op Jong Beleggen-Community, resources met elkaar delen om antifragility indicatoren nog beter te meten, er komen altijd nieuwe goede bronnen bij.
🗣 Doel 3: Ga zelf aan de slag met het antifragile-canvas (zie hieronder) en deel deze met elkaar te via de community ter inspiratie.
Wie is Thomas?
Thomas werkt als Learning Designer bij Growth Tribe en ontwikkelt nieuwe trainingen om bedrijven en professionals door digitale transformatie te helpen. En misschien nog wel belangrijker: bedrijven weerbaar (antifragile) te maken voor hun toekomst en alle onderzekerheden die daarbij horen.
2 maanden geleden heeft Growth Tribe een nieuwste leiderschapstraining gelanceerd, Rethink Business. Die gaat over Leading Change, Leading Uncertainty, speciaal gemaakt voor managers en leidinggevende om te leren hoe je je organisatie antifragile vormgeeft.
Wat is Antifragile?
De term antifragility komt uit een boek Antifragile van Nassim Nicholas Taleb, voormalig opties handelaar, Hoogleraar Risico Engineering en schrijver van een reeks boeken waaronder: Fooled By Randomness, The Black Swan, Antifragile en Skin in the Game.
Wat is het verschil tussen Fragile, Robust en Antifragile?
Veel mensen denken dat Robuust het tegenovergestelde is van Fragiel. Maar dat is niet zo.
- Fragiel: als iets wat zwakker wordt onder stressoren > neem een glas dat valt
- Robuust: als iets wat hetzelfde blijft onder stressoren > een stuk steen dat valt
- Antifragile: als iets wat sterker wordt onder stressoren > bijv. spierpijn nadat je naar de sportschool bent geweest. Je bouwt eigenlijk een sterker systeem waarmee je in de toekomst grotere klappen kan opvangen. Stel je moet opeens een piano tillen.
De studie van antifragile gaat over welke bedrijven sterker worden onder stressors, terwijl de concurrenten zwakker worden onder stressors. Dat is ook het spel in beleggen. Antifragile is anders dan agile. Agile gaat over reageren op verandering, antifragile gaat over winst uit wanorde. Agile gaat over omarmen van verandering door aanpassing, antifragile gaat over omarmen van chaos en randomness door aanpassing.
Waarom is antifragile belangrijk?
In de laatste +- 15 jaar zijn 52% van de bedrijven in Fortune 500 (Bron PDF) verdwenen. De gemiddelde levensduur van een bedrijf in de S&P 500 is nog maar 15 jaar (Bron PDF). 75% van de S&P 500 bedrijven is naar verwachting vervangen door een ander bedrijf in 2027.
Waarom is antifragile nu relevant?
Black Swan Events zijn systematische risico’s met grote onvoorzienbare impact. Waarom is antifragile nu relevant? De pandemie is een soort van “Black Swan events”, dit zijn systematische risico’s met grote onvoorzienbare impact.
Maar nu is de pandemie eigenlijk geen echt Black Swan event omdat wetenschappers uit alle hoeken al voor de pandemie aangaven dat er een pandemie aan zat te komen. World Economic Forum, Global Risk Report uit 2020: ‘Infectious diseases’.
Veel bedrijven (en aandeelhouders) hebben door de pandemie gemerkt dat ze fragile, robuust of antifragile zijn. Maar ieder Black Swan event brengt telkens weer andere risico's met zich mee. Kortom er zijn serieuze globale risico’s voor bedrijven en dus ook voor beleggers.
Hoe is antifragility te meten voor beleggers?
We hebben 8 antifragility factoren geïdentificeerd waarmee je antifragility in een bedrijf kunt meten:
- Continuous Learning
- Experimentation
- Agility
- Innovation
- Finances
- Psychological Safety
- Skin in the game
- Freedom of work
We gaan hieronder deze indicatoren stap voor stap doorlopen en pakken Airbnb als voorbeeld waarbij we Airbnb vergelijken met directe concurrenten (Booking.com en Expedia Group) en een indirecte concurrent (Marriott International) in de hospitality sector.
Belangrijk: vergelijk altijd je bevindingen met bedrijven uit dezelfde industrie (appels met appels vergelijken). Voordat we beginnen met de analyse; soms is er wel een verschil tussen indicatoren voor antifragility en beschikbare data voor beleggers. Al helemaal voor kleine bedrijven is dit lastig!
De 8 antifragility-factoren, stap voor stap uitgelegd
🧠 1. Continuous Learning
Wat
- Hoeveel tijd en resources is er beschikbaar voor learning & development (L&D) in een bedrijf?
Waarom
- Volgens Coursera, een Amerikaans bedrijf dat een grote hoeveelheid aan online trainingen aanbiedt, bestaat er iets als “Industry Stock Performance vs Skill proficiency”. Dit wordt genoemd in hun Global Skills Index report uit 2020.” Industrieën met hoger opgeleid talent, specifiek in technology skills, zien hogere stock returns en minder disruptie door Covid (! 43% correlatie en niet causaal verband, maar goede indicator).
Hoe
Wil je de L&D ratio goed meten, moet je de volgende stappen nemen:
- Ga naar Linkedin > People > Typ in "Learning" by search employees
- a) Zoek handmatig naar alle varianten van ...-learning profielen en haal die af van het totaal aantal employees (reinforcement, supervised, etc.). b) Nog handiger: Gebruik een scraper-tool om alle employees te scrapen. Exporteer deze naar een spread-sheet en zoek met command-F alle varianten van learning op die je eruit kunt filteren.
- Bereken de L&D ratio (totaal aantal medewerkers)
Een goede tool waarmee je dit kunt doen is:
Hoe te meten
- Idealiter wil je weten hoeveel ruimte / tijd medewerkers krijgen om te leren > maar dit is vrijwel onmogelijk om te achterhalen.
- 1. Ratio L&D staff vs totaal aantal medewerkers en daarmee weten hoeveel een bedrijf investeert in continuous learning.
- 2. Zoek naar “Opleidingskosten” in jaarverslagen en bereken dit als % van totale investeringen.
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: 14,462 totaal vs 2.065 via Linkedin onder ‘People’ zoeken naar ‘Learning’ (zit ook machine learning bij, 782) = 1.283 = 9% (Bron)
- Ook las ik een blog waarin werd genoemd dat personeel 3 maanden vrij mogen krijgen om iets anders uit te proberen (binnen of buiten het bedrijf)
- Booking.com 10,8%
- Expedia Group (incl. VRBO) = 6%
- Marriott International = 2,5%
🧪 2. Experimentation
Wat
- Doet het bedrijf aan “experimenteren” of een andere vorm van Test & Learn werken? Een vorm hiervan is bijv. AB Testen. Het testen van aannames helpt om keuzes voor bijv. productverbetering en klantervaringen te verbeteren op basis van data, in plaats van onderbuikgevoel, ervaring of ego’s van management in een bedrijf te gebruiken.
Waarom
- In het boek ‘Experimentation Works’ van Stefan Thomke komt de Experimenters Index > James Zeitler. Conclusie: S&P 500 stock performance vs stock performance met nagemaakte index van 500 bedrijven die heel veel online experimenten draaien (Amazon, Etsy, Facebook, Netflix) > in 2018 was de stock performance van de experimenters index zo’n 11 keer (!) hoger dan die van de S&P 500 was. Let op, geen causaal verband, wel correlatie zoals omschreven in het boek.
- Nicholas Taleb zegt in zijn boek hierover: dat een paar grote winnende experimenten zo ontzettend veel meerwaarde bieden ten opzichte van de vele gefaalde experimenten. Op lange termijn zal je leren wat wel/niet werkt en kan je dus kwalitatief betere keuzes maken.
Hoe
- Vind je artikelen, boeken of Tweets over de organisatie waarin experimenteren voorkomen?
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: 700 experimenten per week (bron)
- Booking.com = 1.000 per dag
- Expedia group = honderden per jaar
- Marriott international = ?
Niet alleen grote techbedrijven maar ook:
- BBC, State farm Insurance
- maar ook de Rabobank, Ahold, Unilever.
🤸🏻♀️ 3. Agility
Wat
- Medewerkers kunnen snel en effectief reageren op veranderingen in hun werkomgeving en slagen in het benutten van nieuwe kansen.
Waarom
- Wendbaarheid in geval van verandering. Hoe snel kunnen medewerkers reageren in geval van veranderende situaties bijvoorbeeld tijdens de pandemie.
Hoe
- MIT School of management, 1 van de hoogst beoordeelde business schools ter wereld heeft een index ontwikkeld: Culture 500 rankings, MIT Sloan Review (Culture 500: Innovation, Customer centricity, Execution en Performance)
Hoe werkt de Matrix: feedback personeel van 500 best beoordeelde bedrijven per indicator. Positive vs Negative on scale of -2 tot +2
Voorbeeld: (uiteraard big tech als Netflix, Amazon, Facebook, Apple)
- Maar ook: #1 Nvidia (link 2) Industry: semiconductor (basis van elektronische producten)
Getransformeerd van een niche speler in de computer gaming, naar een leider in fundamentele technology voor industrieën als self-driving cars, virtual reality, advanced robotics.
In plaats van een ge-silood innovatie team, leidde de CEO Jensen Huang innovatie heel anders.
Toen een team van 1,000 engineers faalde in het maken van mobile-phone chips in 2014, hield de CEO het team aan en vertrouwde hen toe om een andere markt te vinden. Hetzelfde jaar nog, sloot het team zich aan bij de al bestaande automative computing unit. Dat team hield zich bezig met digitale schermen voor in auto’s, maar doordat de mobile-phone chip engineers aansloten waren ze in staat om hardware te ontwikkelen die ten grondslag lag voor zelfrijdende auto’s, wat een enorme omzet bron bleek te zijn. Nvidia’s automative unit verdriedubbelde in verkoop van 183 miljoen dollar in 2015 naar 558 miljoen dollar in 2019.
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: score van -1,3 (Bron)
- Marriott: -1,3
- Expedia Group: -1,2
- Booking.com: ?
- Tip: wat je ook nog zou kunnen doen: checken hoeveel agile coaches werken er bij het bedrijf als je zoekt op Linkedin? Zelfde trucje als bij L&D staff.
✨ 4. Innovation
Wat
- Het bedrijf pioniert met nieuwe business modellen, producten, diensten, technologien en manieren van werken.
Waarom:
- Nieuwe concurrentie-voordelen en dus groei.
Hoe
- Culture 500, Innovation
Wederom Nvidia op #1
Voorbeeld
- Voorbeeld Disney: Scoort hoog in zowel agile als innovation (denk aan transformatie van content naar platform + schaalbaarheid van nieuwe content > Disney Plus)
Voorbeeld Wolters Kluwer: HBR podcast: Nancy McKinstry, CEO Wolters Kluwer, heeft de organisatie in 15 jaar tijd succesvol veranderd van uitgeverij-diensten naar complete digitale producten. Het bedrijf uit 1836 begon als uitgeverij in Groningen en verdiend nu 90% van haar omzet met digitale producten en diensten (software de zorg, accountants en juristen, belasting, financien etc.). Tip: Hoe? Luister het interview in de podcast.
Voorbeeld ASML: in 2009 zag ASML zijn omzet over het eerste half jaar gehalveerd worden door de financiele crisis. Maar volgens het ministerie van Economische zaken was de relatie tussen innovatie en economische groei onmiskenbaar, dus de overheid sprong bij. Eerder ook al: 2/3e van alle uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling die ASML tussen 1988 en 1990 deed, kwam van de overheid. Niet helemaal eerlijk, maar met 13.000 technici in dienst op 70 locaties in 16 landen met een omzet van 5,9 miljard en winst van 1,2 miljard is het bedrijf een groot succes. Het heeft 80% van de wereldmarkt voor chipmachines in handen.
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: score van +1.8 (Bron)
- Marriott: +1.1
- Expedia: +1.5
- Booking.com: ? maar vast veel over te vinden
💰 5. Financiën en omzet concentratie
Wat en waarom
- Hoe financieel gezond is het bedrijf en hoe ziet de concentratie van de omzet eruit?
Hoe
Hoe financieel gezond is het bedrijf aan de hand van: cash, investments, vrije kasstroom, schulden.
- Financiële gegevens
- Cash
- Investeringen / andere deelnemingen
- Voorbeeld: Just Eat heeft nog een 33 procent deelneming in iFood. Deze deelneming is meer dan 2 miljard waard wat Just Eat flexibel maakt in de toekomst.
- Schulden
- Vrije kasstroom
Hoe geconcentreerd ziet de klant-concentratie en de leverancier-concentratie eruit?
- Concentratie van de omzet
- Klant concentratie risico
- Voorbeeld: Fastly had op het hoogste punt 13 procent van de omzet uit één klant, ByteDance (TikTok).
- Leveranciers concentratie risico
Boeken-tip: HBR Guide to Finance Basics for managers.
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Financien (Bron: Brian Feroldi)
- Cash & investments: 6.6 miljard dollar
- Schuld lange termijn: 2 miljard dollar
- Vrije kasstroom: 494 miljoen dollar (en dat terwijl ze in het jaar 2020 een verlies van 4,9 miljard dollar hadden !!) > dit is voldoende, geen vergelijking met concurrenten nodig.
- Concentratie van de omzet
- Geen klant-concentratie risico
- Geen leveranciers concentratie risico
⛑ 6. Psychological Safety
Wat
- Hoe veilig voelen medewerkers zich om vrijuit te spreken, fouten te maken, nieuwe ideeën in te brengen, vragen te stellen, misstanden aan te kaarten?
Waarom
- Ruimte krijgen om fouten te maken en je kwetsbaar op te stellen is een voorwaarde voor Antifragility >>> voorbeeld “goede” bosbrandjes / kreukelzone om te leren van fouten.
Voorbeeld
- Xerox, is vooral bekend van kopieermachines en printers en in 1906 opgericht.
Voormalig bestuurslid en CEO van Xerox, Anne Mulcahy, zij leidde xerox succesvol door een transformatie uit een faillissement in 2000. In het bedrijf stond ze bekend als the “Master of I Don’t Know” omdat ze oprecht was wanneer ze iets niet precies wist. Nederigheid zorgde bij Xerox voor een veilige werkcultuur waar personeel zelf meer vragen durft te stellen maar ook durft toe te geven indien iemand iets niet weet.
- Hoe: iets lastiger...
- Glassdoor reviews van medewerkers (zoek naar keywords als 'trust' 'faith' 'freedom' 'open')
Cultureamp.com en https://www.greatplacetowork.com/
Boeken-tip: The Fearless Organization, Amy Edmondson
Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: Glassdoor overall score van 4.2
- Ook vond ik in een blog: na een board-meeting deelt het bestuur altijd alle notulen en beslissingen met de rest van organisatie via hun intranet. Transparante besluitvorming zorgt enigszins voor betrouwbaarheid.
- Booking.com: 3.8
- Marriott: 4.1
- Expedia: 4.0
⚖️ 7. Skin in the game (+ Founders)
Wat
- Hoeveel “opgelopen risico” (financieel of anders) neemt het management? In welke mate loopt de leiding zelf risico?
Waarom
- 1. Heeft de CEO/Founder zelf een aanzienlijk deel van de aandelen in bezit? Bijv. minimaal 5% bij een founder en bij een CEO de vergelijking salaris versus vermogen in aandelen.
- 2. Zijn de founders nog aan boord?
Hoe
- Wie in de board: https://theorg.com
- Vergelijking Airbnb en concurrenten
- Airbnb: alle 3 founders hebben p.p. tussen de 14-15% vd aandelen in bezit
- Booking.com: geen founders maar in board en huidige CEO Glenn Fogel heeft 0,05% (waarde van 46 mln dollar) van de aandelen in bezit. Zijn salaris/compensatie in 2020 was 7 mln dollar waarvan 95% in aandelen was.
- Expedia Group = 0,035% (CEO Peter Kern)
- Marriott International = 0,0015% (CEO Anthony Capuano)
Hoeveel aandelen bezit CEO: https://www.gurufocus.com
Jaarverslagen
Let wel: zorg er ook voor te kijken naar hoeveel salaris een CEO verdiend en of de aandelen die hij/zij in bezit heeft in verhouding staan tot zijn/haar salaris. Een CEO met een enorm salaris zal misschien minder aandelen in bezit hebben dan een CEO met een iets lager salaris. Aandelen zijn soms namelijk een vorm van salaris.
🕊 8. Freedom of work
Wat
- Hoeveel vrijheid hebben medewerkers in hun werk? Hoe gedecentraliseerd is het bedrijf? Mogen medewerkers zelf kiezen in welke processen en met welke tooling ze mogen werken? “Hoe meer chaos, hoe beter”
Waarom
- Hoe meer vrijheid in de flow of work (eigen keuze voor processen en tooling) hoe wendbaarder teams kunnen opereren, al helemaal in tijden van crisis. Waarschijnlijk kan iedereen zich wel herinneren toen we allemaal begonnen met thuiswerken en sommige van ons problemen hadden om makkelijk thuis op te starten vanwege nieuwe processen en tooling. Hoe sneller jij kon beginnen, hoe meer freedom of work jouw werkgever heeft.
Hoe
- Kijk op Buildwith.com, Wat kun je bijv. vinden over de hoeveelheid en type tools die het bedrijf gebruikt? Hoe meer, hoe beter, teken van vrijheid. Wat lees je in artikelen, boeken, tweets over de vrijheid van processen in het bedrijf?
- Airbnb (150+ tools die airbnb.com gebruikt)
- Workplace by Facebook (samenwerkings-software als Slack)
- Mixpanel
- Segment
- Zendesk
- Clearbrain +4 andere marketing automation
- etc.
Tot slot: een paar laatste opmerkingen en tips
In het antifragility Canvas kun je zien hoe Thomas het canvas heeft ingevuld voor Airbnb, met daarbij een score tussen de 1-5 per indicator en de totaalscore waarmee je kunt zien hoe antifragile Airbnb is. Ook kun je de linkjes naar zijn bronnen vinden per analyse van de indicatoren.
Er is wel degelijk een verschil tussen antifragile bedrijven en business model experimenten die de media halen tijdens een black swan event: bijv. Tijdens de pandemie: General Electric die mondkapjes gingen maken, Bavaria die handgel ging produceren. Vraag je af: hoe duurzaam is dit business model echt voor dit bedrijf als de crisis voorbij is?
Er zijn uiteraard verschillen tussen hoe antifragile industrieën zijn afhankelijk van de type crisis. In deze pandemie bleken industrieën als business services, high tech en onderwijs redelijk antifragile. Terwijl Toursim, hospitality en entertainment fragiel waren. Dit kan in een andere crisis (bijv. Cybercrisis) compleet andersom zijn.
Niet alle bedrijven binnen fragiele industry zijn fragiel ;)
- Tip: vergelijk altijd appels met appels > bedrijven met bedrijven binnen een industry + dus zoek naar de benchmark in een industry
- Check tool: Hubspot Industry Benchmark Data (total deals in pipeline bijv.)
Er is een reden waarom internet & tech eerder profiteert van crises dan industrieën met vaste kapitaalgoederen > vaak dus hardware / productie > dus minder wendbaar. Tech is juist heel schaalbaar en wendbaar en van nature iets meer antifragile.
Final tips
- Lees Glassdoor reviews
- Volg founders op Twitter
- Lees boeken en reviews over de cultuur van bedrijven.
- Youtube Channel: Brian Feroldi, de serie “is this company a good investment?”
- Ze hebben vergelijkbare metrics, maar een iets andere focus.
Vriend van de Show & PDT
Deze week geen update, hier hadden we helaas geen tijd meer voor. We proberen de aflevering altijd binnen het uur te houden. Vooral de afleveringen met een gast erbij is een uitdaging!
Nieuws
Chinese aandelen
In mijn portfolio krijgen Baidu, Alibaba en Prosus flinke klappen. Van hun all time high staan ze op ruim 40 procent minder. Doordat ik in stapjes mijn positie heb opgebouwd valt mijn verlies relatief nog mee.
Chinese techaandelen sloten dinsdag voor de derde handelsdag op rij met verliezen. De Chinese overheid legt strengere regels op aan steeds meer sectoren, met als laatste bedrijven voor online bijles. Nederlandse vermogensbeheerders vinden de regels zinvol 'als bedrijven te hebzuchtig worden'. 'Het is juist goed dat de Chinese overheid paal en perk stelt aan bedrijven die over de rug van de bevolking grote sommen geld verdienen.' Ook bieden de koersdalingen kansen om de 'dip te kopen'. Eerder werd er ook flink ingegrepen bij Ant Group en Didi.
Voordat ik mijn positie in Chinese aandelen nam, was al bekend dat de overheid een groot risico is. Dat is ook nadrukkelijk naar voren gekomen in de afleveringen met Ties Dams. Beurzen reageren soms flink overdreven naar boven maar ook naar beneden. Voor mij is de belangrijkste vraag: Heeft het ingrijpen van de Chinese overheid permanent invloed op het toekomstige verdiencapaciteit? Voor nu vind ik dat nog lastig in te schatten. Als ik het omdraai kan ik niet vinden dat dit echt het geval is. Mocht ik hier helemaal naast zitten, laat het mij dan ook zeker weten.
Just Eat Takeaway
Just Eat Takeaway riskeert vijandige overname, waarschuwt activistische belegger Cat Rock Capital en spoort aan om desinvesteringen of fusie met een grotere rivaal te overwegen.
Cat Rock Capital, dat belangen bezat in zowel Just Eat als Takeaway.com voordat de Britse en Nederlandse bedrijven vorig jaar samen een fusie van £6 miljard aangingen, wijt de daling van de aandelenkoers met 27 procent dit jaar aan "gebroken communicatie" met investeerders. Cat Rock heeft onlangs zijn belang in JET verhoogd tot bijna 5 procent, waarmee het tot de vijf grootste investeerders van het bedrijf behoort.
Alex Captain, de oprichter en managing partner van Cat Rock, zei dat JET een fusie van alle aandelen zou moeten onderzoeken met "andere wereldspelers", zoals DoorDash, Delivery Hero, China's Meituan of Amazon, gezien de "hoge strategische waarde" als Europa's grootste food delivery company.
Reactie van JET: “Just Eat Takeaway.com heeft een regelmatige dialoog met al zijn aandeelhouders en we nemen al hun standpunten zeer serieus. Zoals eerder aangekondigd, zullen we in oktober een capital markets day organiseren om de markt meer inzicht te geven in hoe we zullen profiteren van de groeimogelijkheden op lange termijn die we in ons hele bedrijf hebben.”
17 augustus aanstaande presenteert JET de halfjaarcijfers van 2021. 15 juli hebben ze al een Q2 2021 trading update gegeven maar daar hebben we niet de financiële details kunnen zien. Dennis (eerder te gast geweest) en ik hebben samen een analyse gemaakt (te zien als Vriend in de Community), aan de hand van de nieuwe cijfers kunnen we opnieuw naar onze eigen analyse kijken.
Portfolio
Transactie: Nee
Portfolio waarde: € 228.800
Reviews
[5-sterren door WollieMollie Doll] Super toegankelijk, helder en daardoor interessant Bedankt dat jullie het zo helder uitleggen! Ik begon recent te luisteren vanaf de eerste aflevering, morgen luister ik de tiende aflevering en ben ik klaar om te gaan beleggen!
Dank je wel voor je leuke review en succes met beleggen!
De komende vier weken gaan we het hebben over 'Fundamentele analyse (met Dennis Emmelkamp)'. Rest ons nog een ding: Investeer in je kennis! En beleg met beleid.
Word Vriend
Vind je het leuk om ons te steunen als onafhankelijke podcast, gebruik te maken en mee te denken met de Portfolio Dividend Tracker? Voor €6,25 per maand krijg je toegang. Zeven dagen gratis proberen!
► Doe mee met Jong Beleggen: PortfolioDividendTracker.com
Pim's portfolio
► Bekijk mijn volledige aandelen portfolio: Portfoliodividendtracker.com/jongbeleggen
JB updates op Instagram
► @JongBeleggen op Instagram: Instagram.com/jongbeleggen