Ondertussen weten we allemaal dat een ETF (aflevering ‘Hoe werkt een ETF’) gebaseerd moet zijn op een onderliggende index. ETF-uitgevers mogen die niet zelf ontwikkelen. Daardoor zijn er specialistische partijen ontstaan die voornamelijk aan index engineering doen. Vandaag gaan we in gesprek met Frank Hartman, equity product developer bij het Duitse Solactive, over het creëren van een aandelenindex.
Wat is een index?
Indices zijn opgebouwd uit manden met individuele beursgenoteerde aandelen, de zogenaamde 'bestanddelen van de index'. Het is erg handig om in één oogopslag de prijsvariaties van meerdere bedrijven te kunnen zien. Een aandelenindex is een numerieke waarde die wordt berekend op basis van de marktprijzen van elk van de effecten waaruit die index op een bepaalt moment bestaat. Een index wordt dus nooit uitgedrukt in een valuta. De winstgevendheid van een index is de verandering in waarde (ook wel punten) van de ene periode naar de andere.
Het dient om de evolutie van bedrijven in een land, een bepaalde sector van de economie of een soort financieel, actief weer te geven. De aandelenindices die de belangrijkste bedrijven in een land samenbrengen zijn een uitstekende indicator van de brede markt in dat land. Of het ook direct wat zegt over de economie valt te bediscussiëren. Over het algemeen wordt gezegd dat de aandelenbeurs 6 tot 12 maanden voorloopt.
Oorsprong van aandelenindexen
Aan het einde van de 19e eeuw kwamen aandelenindices in gebruik dankzij Charles H. Dow. Deze Amerikaanse journalist was een geweldige waarnemer van de aandelenmarkt. Nadat hij had opgemerkt dat de aandelen van de meeste bedrijven samen in prijs daalden of stegen, besloot hij de trend of het niveau van de aandelenmarkt uit te drukken in termen van de gemiddelde prijs van een paar aandelen. Omdat in zijn tijd de meest representatieve bedrijven die van de spoorwegen waren, maakte hij twee indices. Een met de 20 belangrijkste spoorwegmaatschappijen en de andere met 12 aandelen van andere soorten bedrijven. Tegenwoordig heet deze index de Dow Jones Industrial Average.
Er zijn momenteel honderden indices. De belangrijkste vertegenwoordigen niet alle bedrijven in een economie, zelfs niet alle beursgenoteerde bedrijven, maar zijn samengesteld uit de belangrijkste (in het algemeen de grootste). Dus als journalisten praten over een stijgende of dalende aandelenmarkt, vertrouwen ze op een aandelenindex. Dit komt omdat een aandelenindex een zeer goede brede marktindicator is.
Als er bijvoorbeeld wordt gezegd dat de Nederlandse aandelenmarkt met een bepaald percentage daalt, verwijzen ze meestal naar het feit dat de Nederland aandelenindex daalt, dat wil zeggen de AEX, bestaande uit de 25 grootste ‘Nederlandse’ bedrijven. Hetzelfde geldt voor de BEL20 uit België, enzovoorts.
Index voor een ETF
Andere bekende indices zijn de Nasdaq en S&P 500, beide afkomstig uit Amerika. Als een ETF-uitgever een ETF wil uitgeven die een-op-een de S&P 500 volgt, dan moeten daar licentiekosten voor betaald worden. Als ETF-uitgever heb je dan ook geen mogelijkheid om van deze index af te wijken. Vaak heb je als uitgever daar ook geen reden toe omdat de meeste beleggers de ETF aanschaffen omdat het juist een-op-een de S&P 500 volgt.
Aan alle grote indices zit wel een licentie. Vaak zijn het indices met erg veel aandelen die kunnen veelal gezien worden als de brede markt. Hierdoor zijn ze vaak gewogen in marktkapitalisatie. Maar als ETF-uitgever wil je natuurlijk meer smaken aanbieden. Dan kom je vaak terecht bij specialistische index engineers. Samen met zo’n partij is het mogelijk om een geautomatiseerde index te maken. Dit kan heel erg specifiek zijn, bijvoorbeeld bij de thema ETF ‘Sustainable Future of Food’ die Milou in haar portfolio heeft.
Je kan ook denken aan ETF’s die volledig gespecialiseerd zijn in dividend, bijvoorbeeld Developed Markets Dividend Leaders ETF van VanEck. Een brede index zal nooit volledig uit dividendaandelen bestaan. Deze moet dus heel specifiek ontwikkeld worden.
Wat de laatste jaren steeds meer aan populariteit wint zijn de kwantitatieve strategieën. Je moet dan denken aan de factoren Value, Momentum, Low volatility en Quality. Om zo’n index te maken heb je aardig wat data en programmeurs nodig. Om te beginnen moet je vaststellen wat de regels per factor gaan zijn. Vervolgens moet je de allocatie bepalen en als laatste moet je elk kwartaal herwegen. De uitgever van de ETF moet een lijst krijgen welke posities moeten worden verkocht, verkleind, bijgekocht of aangekocht moeten worden.
85. Wat is factorbeleggen? | € 260.800Even simpel gezegd doet de maker van de index al het technische en de uitgever van de ETF meer het beheer van het geld en de marketing. Dat deze twee werelden los van elkaar zijn is een goede ontwikkeling. Hierdoor kan een grote ETF niet zomaar bepaalde posities sturen en een grotere allocatie geven.
Gevolg van dividenduitkering
Bij de berekening van een aandelenindex is het uitgekeerde dividend een complicerende factor. Bij een prijsindex worden de koersen gebruikt zoals deze tot stand zijn gekomen op de beurs. Wanneer er dividenden worden uitgekeerd dan daalt de koers van het aandeel, ceteris paribus, en met deze lagere aandelenkoers wordt de index berekend. Als voor de uitgekeerde dividenden wordt gecorrigeerd door deze weer bij de aandelenkoersen op te tellen, wordt gesproken over gross return. Dit laatste is de som van het koersresultaat en het dividendrendement. Het dividendrendement is nooit negatief en het totaal rendement zal daarom nooit lager zijn dan het koersresultaat.
Veel beleggers gaan hiermee nog de mist in omdat de meeste websites van aandelen alleen het koersverloop laten zien, onder het dividend. Als je het dividend niet meeneemt, zal over een lange periode een aandeel dat geen dividend uitkeert het qua koers altijd beter doen. Het historisch rendement van Shell vergelijken met Adyen heeft bijvoorbeeld weinig zin. Om het echt te weten moet je meenemen dat je elke dividenduitkering weer opnieuw aandelen van Shell hebt bijgekocht. Om deze reden is in 1999 de AEX gross return opgericht. Toentertijd bestond de AEX voornamelijk uit bedrijven die veel dividend betaalden. Tegenwoordig heeft de AEX een hele andere samenstelling waardoor het lijkt alsof de gewone AEX het nu veel beter doet.
Nut van aandelenindex
Het nut van het gebruik van een beursindex is onder meer:
- Mogelijkheid tot vergelijken koersniveaus over het verloop van tijd ("de aandelen op de beurs staan gemiddeld hoger dan vorige week")
- Mogelijkheid tot vergelijken beleggingsprestaties met het gemiddelde beursresultaat ("jouw beleggingsresultaat over 2006 was lager dan de koersstijging van de AEX in dezelfde periode"). De index fungeert zo als benchmark.
- Het vereenvoudigt de mogelijkheden om te beleggen of te speculeren op een grote hoeveelheid aandelen ("ik bescherm mijn beleggingsportefeuille door het kopen van een putoptie op de AEX-index"). Bij opties en futures op een index wordt gespecificeerd met welk geldbedrag een indexpunt correspondeert.
In veel gevallen kent een index een aantal subindices. Een ‘brede’ aandelenindex kan enkele honderden aandelen bevatten, en is verdeeld in sub-indices per sector of industriegroep: auto-industrie, banken, chemie, consumentenproducten, media, nutsbedrijven, technologie, telecom, et cetera. Er zijn ook indices die bepaalde industrietakken juist uitsluiten, bijvoorbeeld indices "ex tobacco and alcohol".
Behalve de in de media bekende indices als de hierboven genoemde AEX en DJIA worden in het vermogensbeheer de indices van MSCI, Morningstar en S&P veel gebruikt. Dow Jones publiceert nog vele andere indices. Er zijn, alle sub-indices meegerekend, vele duizenden indices in omloop.
Er moet worden opgemerkt dat voor het vergelijken van koersniveaus en beleggingsprestaties een index niet een "officieel" iets hoeft te zijn. Een effectenbeurs zal vaak zelf een of meer indices publiceren, als publieksvoorlichting of uit marketingoogpunt, maar een ieder kan zelf een index ontwikkelen en bijhouden, met data die hij of zij relevant acht. S&P Global heeft voornamelijk het geluk dat de S&P 500 wereldwijd wordt gezien als een van de belangrijkste indices.
Wereldwijd
- MSCI World, 23 ontwikkelde landen
- MSCI All Country World, ontwikkelde en opkomende landen
Europa
- AEX, Nederland
- AMX, Nederland
- ATX, Oostenrijk
- BEL 20, België
- BELEX15, Servië en Montenegro
- BET 10, Roemenië
- BIRS, Bosnië en Herzegovina
- BUX, Hongarije
- CAC 40, Frankrijk
- CROBEX, Kroatië
- DAX, Duitsland
- Euro Stoxx 50, landen in de eurozone
- FTSE 100, Verenigd Koninkrijk
- FTSE MIB, Italië
- IBEX-35, Spanje
- ISEQ Index, Ierland
- LuxX Index, Luxemburg
- OMX Copenhagen 20, Denemarken
- OMX Helsinki 25, Finland
- OMX Iceland 15, IJsland
- PSI-20, Portugal
- PX Index, Tsjechië
- SAX, Slowakije
- SMI, Zwitserland
- WIG 20, Polen
Verenigde Staten
- S&P 500
- NASDAQ Composite
- Dow Jones Industrial Average
- Dow Jones Wilshire 5000
- Russell 2000
- Semiconductor Sector Index (SOX)
Een index heeft veel regels
Bij een marktkapitalisatiegewogen index (float-adjusted capitalization weighted index) bevat het mandje alle vrij verhandelbare aandelen van elk geselecteerd fonds (of van alles een evenredig deel). Een bepaalde procentuele wijziging van de koers van een aandeel van een groot bedrijf heeft meer invloed op de index dan dezelfde procentuele wijziging van de koers van een aandeel van een klein bedrijf.
Bij een prijsgewogen index (koersgewogen index, price weighted index of price weight index) bevat het mandje één aandeel per geselecteerd fonds. Een bepaalde procentuele wijziging van de koers van een aandeel met een hoge koers (een hoge prijs per stuk) heeft meer invloed op de index dan dezelfde procentuele wijziging van de koers van een aandeel met een lage koers. Bij een aandelensplitsing moet de divisor worden aangepast.
Bij een gelijkgewogen index (equal weighted index) bevat het mandje op enig moment per geselecteerd fonds een hoeveelheid aandelen zodanig dat de waarde voor elk fonds gelijk is (dus veel aandelen als ze per stuk weinig kosten, en omgekeerd). Binnen een periode waarin het mandje gelijk blijft, is de relatieve waardeverandering van het mandje aandelen in een tijdsinterval van het genoemde moment tot een later moment het gewone gemiddelde van de relatieve koersveranderingen per fonds in dit tijdsinterval. De aantallen aandelen blijven enige tijd onveranderd, waardoor de waarde per fonds uiteen gaat lopen. Van tijd tot tijd worden de aantallen aandelen aangepast, zodanig dat de waarde per fonds weer gelijk wordt. De divisor moet dan worden aangepast.
Een variant is de marktkapitalisatiegewogen index waarbij een maximum gewicht wordt gehanteerd. Bij de AEX Index is het maximum gewicht van een individueel beursgenoteerd bedrijf vastgesteld op 15%. Bij indices bestaande uit een beperkt aantal bedrijven beperkt dit maximum (de capping) de invloed die de koers van enkele grote bedrijven op de index kan hebben. Bij de AEX geldt dit maximum voor twee bedrijven: Royal Dutch en ASML.
Van de S&P 500 aandelenindex bestaan twee versies, een marktkapitalisatiegewogen en een gelijkgewogen versie (S&P 500 EWI). Bij de laatste wordt ieder kwartaal het gewicht van een aandeel teruggebracht naar 0,2%. In de periode 2005 tot en met 2014 behaalde de gelijkgewogen index in zeven jaren een beter netto totaal rendement dan de marktgewogen versie. Ook dit jaar doet de marktkapitalisatiegewogen index het beter. Over de laatste 5 jaar is het andersom. Dat is ook niet zo gek, voornamelijk tech weegt er zwaar en die hebben het erg goed gedaan in deze periode.
Een indexmaker kan aan de slag met veel verschillende bouwstenen. Elk afzonderlijke bouwsteen kan echter worden aangepast om precies de exposure te bieden waarnaar klanten (ETF uitgevers) op zoek zijn. Om bijvoorbeeld een factor based index te maken, heb je te maken met 6 bouwstenen die elk weer verschillende knoppen hebben.
Nieuws
Belasting op inkoop eigen aandelen
De maatregel werd last minute toegevoegd aan het investeringsplan van Biden dat zondag door de Senaat werd goedgekeurd. De Amerikaanse Senaat heeft zondag de zogeheten Inflation Reduction Act goedgekeurd. Dat is vergeleken met de oorspronkelijke omnibuswet van eind 2021 een fel afgezwakt pakket met maatregelen voor de financiering van de klimaatverandering, de verlaging van de prijzen van geneesmiddelen en de invoering van belastingen om het overheidstekort te doen dalen.
De wet wordt vrijdag nog voorgelegd in het Huis van Afgevaardigden en daarna volgt de ondertekening door president Biden. Een verrassend onderdeel van het pakket vormt een belasting van 1 procent op de waarde van de inkopen van eigen aandelen vanaf 2023. Verrassend want deze taks werd pas donderdagavond toegevoegd in een poging de Democratische senator Kyrsten Sinema over de streep te trekken.
De Democraten zeggen dat de 'buyback tax' naast opbrengsten, ook voor een gedragswijziging bij de bedrijven moet zorgen: 'meer investeren, in plaats van geld te stoppen in het eigen aandeel om de koers op te drijven', klinkt het. Beursexperts voorspellen tegenover Bloomberg dat de inkoop van eigen aandelen in de komende vijf maanden zal versnellen om de belastinginvoering vanaf 1 januari 2023 voor te zijn. De grootste inkopers van eigen aandelen in de voorbije 12 maanden waren Apple (86 miljard dollar), Meta (48 miljard), Microsoft (28 miljard) en Alphabet (20 miljard).
Voor de S&P 500 als geheel, die op weg is om dit jaar $1 biljoen (1 met 12 nullen) aan terugkopen van aandelen te bereiken, is natuurlijk 1% belasting wel lekker voor de staatskas. Je zou kunnen zeggen, als er eenmaal een belasting is, kan daar in toekomstige lastige tijden ook weer makkelijk aan gedraaid worden.
Het is ook afwachten of de taks zal zorgen voor een grotere voorkeur voor dividenden, in plaats van de inkoop van eigen aandelen. Terwijl in Europa het dividend doorgaans de hoofdmoot uitmaakt van de aandeelhoudersbonus, bestaat in de VS een grote voorkeur voor aandeleninkopen.
Portfolio
Transactie: Nee
Portfolio waarde: € 263.100
Volgende week gaan Milou en Mees het hebben over 'Psychologie van de belegger (gedragseconomie)'. Rest ons nog een ding: Investeer in je kennis! En beleg met beleid.
Word Vriend
Vind je het leuk om ons te steunen als onafhankelijke podcast, gebruik te maken en mee te denken met de Portfolio Dividend Tracker? Voor €6,25 per maand krijg je toegang. Zeven dagen gratis proberen!
► Doe mee met Jong Beleggen: PortfolioDividendTracker.com
Pim's portfolio
► Bekijk mijn volledige aandelen portfolio: Portfoliodividendtracker.com/jongbeleggen
JB updates op Instagram
► @JongBeleggen op Instagram: Instagram.com/jongbeleggen